Thị trưởng Los Angeles Karen Bass (Dân chủ) đang cố nhanh chóng đưa những người vô gia cư ra khỏi đường phố. Bass mới được bầu năm ngoái phải đối mặt với áp lực phải sớm đưa người vô gia cư vào những khu an toàn mới.
Ngày thứ Năm tuần trước, khi thị trưởng Karen Bass thông báo dân số vô gia cư của thành phố đã tăng 10% từ năm ngoái, các nhân viên tiếp cận cộng đồng cố gắng thuyết phục Imani Muhammad ra khỏi lều của cô để chuyến đến nơi ở mới. Muhammad, 33 tuổi, miễn cưỡng chấp hành. Bạn trai của cô đang ngồi tù nên cô sợ anh ta không tìm thấy cô. Nhưng đội vận động không chịu bỏ cuộc. Cuối cùng Muhammad cũng xuất hiện với những đồ đạc có thể mang theo trong hai túi đựng rác.
Muhammad và những cư dân khác trong trại được chỉ định đến các phòng trọ do thành phố thuê và được hỗ trợ tìm một căn hộ, được hưởng các dịch vụ điều trị sức khỏe tâm thần và ma túy cũng như bạo lực gia đình. Chính sách này là một phần của chương trình tái định cư người vô gia cư có tên “Inside Safe”, sáng kiến đặc trưng của nữ thị trưởng ngay sau khi bà nhậm chức vào Tháng Mười Hai qua.
Các cuộc thăm dò cho thấy tình trạng vô gia cư là mối quan tâm hàng đầu của người dân Los Angeles và là trọng tâm của cuộc vận động tranh cử thị trưởng năm ngoái. Bass, cựu nữ nghị sĩ đảng Dân chủ đã đánh cược danh tiếng chính trị của mình để giải quyết thành công vấn nạn vô gia cư. “Tôi muốn người dân Los Angeles thấy những chiếc lều biến mất dần và sẽ không bao giờ quay trở lại” – bà cam kết trong một cuộc phỏng vấn. Nhưng nhiều cư dân LA hoài nghi về việc liệu các nhà lãnh đạo chính trị có thể thành công trong việc giải quyết dứt điểm nạn vô gia cư đang tồi tệ hơn trong những năm gần đây, bất chấp đề xuất tăng thuế đã được cử tri chấp thuận để có thêm tiền giải quyết vấn đề.
Bass và các quan chức địa phương khác vừa công bố số liệu sơ bộ cho thấy số người vô gia cư ở Quận hạt Los Angeles đã tăng đến 75,518 người vào Tháng Một, 2023 so với 69,144 cùng kỳ năm 2022 (con số thật có thể lớn hơn). Khoảng 70% không có nơi ở cố định. Thành phố Los Angeles chiếm 39% trong tổng số 9.8 triệu dân của Quận hạt LA nhưng chiếm đến 61% dân số vô gia cư của quận hạt. LA cũng có số người sống trên đường phố đông nhất so với bất kỳ thành phố nào của nước Mỹ.
Bass đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp trên toàn thành phố và cam kết rót hơn $1.3 tỷ để giải quyết vấn đề ($250 triệu dành cho Inside Safe) trong năm tài chính bắt đầu từ ngày 1 Tháng Bảy. Bà đã thuyết phục các lãnh đạo thành phố và quận hạt chấp thuận tầm nhìn của bà về việc cung cấp chỗ ở ngay lập tức cho người vô gia cư, chủ yếu là vào các phòng trọ, thay vì chờ đợi các giải pháp lâu dài hơn. Bà cũng đẩy nhanh hoạt động xây dựng những căn hộ có giá phải chăng trong một khu vực thiếu nhà ở trầm trọng bằng cách xác định những khu đất công nào có thể xây dựng nhà ở và giảm bớt những thủ tục cấp phép không cần thiết.
Nhưng nếu mục tiêu này không trở thành hiện thực, nhiều người sẽ tiếp tục sống vô gia cư và một số người đã vào các nhà tạm trú sẽ quay lại đường phố. Tommy Newman, phó chủ tịch phụ trách các vấn đề công cộng của nhóm vận động United Way of Greater Los nhận định: “Chỉ mỗi Inside Safe không thể giúp tất cả mọi người có nhà và lấp đầy số không gian cư trú đang thiếu nghiêm trọng ở Angeles. Vô gia cư luôn là thứ nằm chờ phía chân trời để sẵn sàng quay trở lại”.
Theo các nhà nghiên cứu và những người ủng hộ chương trình, nếu thành công, cách tiếp cận của Bass có thể trở thành một bước ngoặt không chỉ cho Los Angeles (nơi tình trạng vô gia cư đã trở thành vấn đề nhức nhối trong nhiều thập niên) mà còn là hình mẫu cho nhiều thành phố trên toàn quốc phải vật lộn với vấn nạn tương tự. Tháng trước, Bass đã được chọn là lãnh đạo đội đặc nhiệm vô gia cư thuộc Hội nghị Thị trưởng Hoa Kỳ (U.S. Conference of Mayors).
Dữ liệu năm 2023 thu thập từ hơn 170 trong khoảng 400 thực thể địa lý được chính phủ liên bang theo dõi tình trạng vô gia cư cho thấy 74% báo cáo mức tăng vô gia cư so với năm ngoái. Trước mắt, Inside Safe đã phát huy tác dụng. Một vỉa hè bên ngoài văn phòng của công ty Google, nơi từng chật cứng lều và người đã thông thoáng. Juan Maldonado phục vụ tại một nhà hàng gần đó cho biết anh thường thấy những người sống trong khu lều đánh nhau, bán ma túy và chửi bới khách hàng, nhân viên nhà hàng. Nhưng nay, ít khách hàng vào bãi đậu xe hơn vì họ cảm thấy an toàn hơn để đậu xe ngoài đường. Maldonado ghi nhận sự thay đổi có được là nhờ nỗ lực của thị trưởng.
Wall Street Journal cho biết, là cựu trợ lý bác sĩ và nhà hoạt động cộng đồng, Bass đắc cử Quốc hội California năm 2004. Năm 2008, bà trở thành phụ nữ da đen đầu tiên được bầu làm chủ tịch quốc hội tại một tiểu bang. Năm 2010, bà đắc cử ghế dân biểu liên bang và phục vụ ở đó cho đến khi đánh bại doanh nhân Rick Caruso trong cuộc bầu cử thị trưởng vào năm ngoái. “Tôi tin các mối quan hệ hình thành trong sự nghiệp chính trị sẽ giúp tôi phá vỡ bế tắc của tình trạng vô gia cư” – bà nói.
Hiện các phòng trọ cho người vô gia cư tiêu tốn của người nộp thuế thành phố trung bình $111 một người mỗi đêm nên Bass thừa nhận $250 triệu cho chương trình là không đủ. Bà hy vọng sẽ mua được các khách sạn để giảm chi phí và sử dụng chúng làm nhà ở dài hạn. Nhưng Bass cảnh báo mọi thứ có thể tồi tệ hơn trước khi tốt hơn, bởi vì thành phố có ít công cụ để giữ cho số người vô gia cư hay phải sống ngoài đường phố không tăng. Những thách thức khác là lệnh cấm trục xuất thời Covid đã hết hạn cùng với chấm dứt tài trợ cho các chương trình nhà ở
Lương Thái Sỹ
