Người viết hy vọng bài tổng hợp này giúp người đọc hiểu được phần nào di sản to lớn của GS Nguyễn Xuân Vinh ngay từ buổi đầu của nền khoa học không gian thế giới, 1965.
Nguyễn Tường Tâm
(Tiếp theo)
Độc giả vừa được giới thiệu Công thức tính quĩ đạo phi hành vũ trụ của GS Vinh (Vinh’s Universal Entry Equations.) Công thức này được giới thiệu trong bài nghiên cứu “NGUYỄN XUÂN VINH – A LIFE IN HYPERSONIC FLIGHT”. Vì tiếng Việt về ngành khoa học không gian hầu như không có, cho nên những trích đoạn nguyên văn dưới đây tôi chỉ dịch những câu nào dịch được, còn thì tôi giữ nguyên bản tiếng Anh.
[Nguyen Xuan Vinh – A Life In Hypersonic Flight (nasa.gov)]
Nguyen Xuan Vinh – A Life In Hypersonic Flight
Wolf, Aron A.; Scheeres, Daniel J.; Lu, Ping
(Trích đoạn nguyên văn) “Bài NGUYỄN XUÂN VINH – A LIFE IN HYPERSONIC FLIGHT được viết ở Phòng Thí Nghiệm Jet Propulsion, California Institute of Technology, theo khế ước ký với Cơ Quan Không Gian Hoa Kỳ, NASA, bởi ba khoa học gia không gian Aron A. Wolf, Daniel J. Scheeres, và Ping Lu, tất cả đều là học trò cấp tiến sĩ của GS Vinh, (ghi chú của Ng. Tường Tâm: và đều là những khoa học gia không gian nổi danh). Để hoàn thành bài này, các tác giả cũng đã cám ơn một số giáo sư khoa học gia không gian khác như James Longuski, Kenneth Mease, Robert Culp, Nikolas Bletsos, Ching Shieh, Jennie Johannesen, John Hanson, Dongsuk Han và David Gell.
Phần tóm tắt của bài báo ghi nguyên văn, Nguyễn Xuân Vinh là một khoa học gia không gian nổi tiếng người Mỹ gốc Việt (a noted Vietnamese-American aerospace scientist) and educator whose seminal work on the guidance, dynamics and optimal control of space vehicles và những tương tác của chúng (space vehicles) với bầu khí quyển đã đóng vai trò cơ bản trong thám hiểm không gian. Vinh là professor Emeritus của Phân khoa Kỹ sư không gian, đại học University of Michigan, nơi ông đã giảng dậy trong gần 30 năm. Trong nhiều tác phẩm của ông có cuốn “Hypersonic and Planetary Entry Flight Mechanics” (1980. Vinh, N.X; Busemann, A.; Culp, R.D. University of Michigan Press) trong đó có công thức toán mang tên ông tính toán cho các chuyến bay không gian siêu thanh (hypersonic flight).
TIỂU SỬ VÀ HỌC VẤN (BIOGRAPHY AND EDUCATION)
Ông theo học tại Học Viện Không Quân Pháp (French Air Force Academy) tại Salon de Provence chuyên về phi hành. Năm 1954 ông tốt nghiệp Đại học Aix-Marseille University ở gần đó chuyên về toán và được bổ nhiệm làm sĩ quan phi công.
Năm 1962 ông được gửi đi du học tại đại học University of Colorado. Ông làm việc cận kề với hai giáo sư Adoph Busemann và C. Forbes Dewey. Với luận án “Geometrical studies of orbital transfer problems,” ông được cấp văn bằng tiến sĩ năm 1965. Đây là văn bằng tiến sĩ Không gian đầu tiên của Đại học Colorado (the first Ph.D. in aerospace engineering conferred by the University of Colorado.) Năm 1972 ông lại đoạt được bằng tiến sĩ toán học tại đại học Paris, Pháp (the University of Paris, France).
NHỮNG ĐÓNG GÓP KHOA HỌC (TECHNICAL CONTRIBUTIONS)
GS Vinh đã có những đóng góp cơ bản cho lãnh vực phi hành không gian (the field of space flight mechanics.) Ông là một trong những nhà nghiên cứu đầu tiên to formulate a theoretical and rigorous approach to the problem of space vehicle dynamics and control in regimes where both orbital and atmospheric dynamics play crucial roles. Công trình của ông đặt nền móng cho lãnh vực này, drawing disparate elements together and presenting material in a cohesive and systematic way. Ông đã giải quyết những khó khăn kỹ thuật bằng cách sử dụng một cách thông minh dimensionless variables, extending mathematical solutions to regimes trong khi những giải pháp trước đó không áp dụng được. His research has clearly established how this unique environment can be harnessed via maneuvers and strategies that take advantage of both flight regimes in an integrated, seamless, and elegant way.
Với hơn 100 bài nghiên cứu đã được công bố, những đóng góp của GS Vinh trên các lãnh vực mathematics, astrodynamics, and trajectory optimization đã nổi tiếng ở tầm quốc gia và quốc tế. GS Vinh đã viết ba cuốn sách:
-Hypersonic and Planetary Entry Flight Mechanics, by N.X.Vinh; A.Busemann and R.D. Culp. The University of Michigan Press, 1980.
-Optimal Trajectories in Atmospheric Flight. By N.X. Vinh, Elsevier Scientific Publishing Co. Amsterdam, 1981.
-Flight Mechanics of High-Performance Aircraft, by N.X. Vinh; Cambridge University Press U.K. 1993. Paperback edition in 1995.
Ba cuốn sách của ông là nguồn nghiên cứu giá trị cho cộng đồng khoa học không gian: Chính chúng tôi cũng sử dụng ba cuốn sách đó và thường xuyên giới thiệu ba cuốn đó với các sinh viên của chúng tôi.
GS Vinh đã đóng góp vào các lãnh vực celestial mechanics, orbital transfer (aeroassisted, low-thrust, high-thrust), orbit contraction due to atmospheric drag, planetary entry dynamics, and missile guidance.
GS Vinh huấn luyện nhiều học giả và người thực hành (scholars and practitioners) who are carrying on his tradition of elegant and rigorous inquiry. Trong thời gian giảng dậy tại Đại học Michigan, GS Vinh đã làm chủ tịch hội đồng khảo thí tiến sĩ cho 30 sinh viên tiến sĩ (Prof. Vinh chaired the doctorat commitees for 30 students), nhiều người trong số họ hiện làm giáo sư tại các đại học danh tiếng hay là những kỹ sư hoặc khoa học gia hàng đầu trong ngành khoa học không gian. Ước lượng có khoảng hơn 1000 kỹ sư không gian (aerospace engineers) đã học ông.
GS Vinh là visiting professor tại Ecole Nationale Superieure d’Etudes Aerospatiales của Pháp trong 2 năm 1974-75. Năm 1982 GS Vinh served as a chair professor of applied mathematics at the National Tsing Hua University tại Taiwan. GS Vinh đã được mời thuyết trình (lecture) tại nhiều trường đại học và hội nghị quốc tế trên khắp thế giới (around the world) gồm có Hoa Kỳ, Canada, Anh quốc, Pháp, Áo, Đức, Ý, Hà Lan, Thụy sĩ, Na Uy, Thụy Điển, Hungary, Do Thái, Nhật bản, China, Taiwan và Úc.
CÁC GIẢI THƯỞNG
GS Nguyễn Xuân Vinh đã nhận được nhiều giải thưởng thuộc hàng danh giá nhất.
-Phi công danh dự của không quân Trung Hoa (Đài Loan) 1960; không quân Hoàng Gia Thái Lan (1962); Người Hoa Kỳ thứ ba (sau 2 phi hành gia Neil Amstrong và Frank Borman) được bầu làm Viện sĩ Hàn Lâm Viện Không gian Quốc gia Pháp, năm 1984; Viện sĩ Hàn Lâm Viện Không gian Quốc tế năm 1986; Professional Achievement Award, Michigan Governor’s Advisory Commission for Asian American Affairs, 1987; University of Michigan Teaching Excellence Award, 1984; University of Michigan Research Excellence Award, 1991; Mechanics and Control of Flight Award, American Institute of Aeronautics and astronautics, 1994; Selected as an awardee for the Excellence 2000 Award presented by the United States Pan Asian American Chamber of Commerce in Washington, D.C.; Elected to the French Academy of Aeronautics and Astronautics, 2000; Dirk Brouwer Award, American Astronautical Society, for outstanding lifetime achievement in the field of space flight mechanics and astrodynamics, 2006; In addition to the above, he has received awards from several outstanding universities for his research, teaching and humanitarian service. These universities include the University of Michigan, University of Massachusetts, University of Tokyo, University of Oklahoma, University of Paris, Taiwan National University, National Cheng Kung University (Taiwan), National Tsing Hua University (Taiwan), and Ecole National Superieure de l’Aeronautique et de l’Espace (France).
The St. Louis, MO School of Arts offers an annual award named the “Tradition of Nguyen Xuan Vinh” to encourage local students.
Making his accomplishments outside the engineering world, he was awarded the Vietnam National Literature Prize in 1961 for his novel Pilot’s Life.
REPRESENTATIVE PUBLICATION (Những công trình tiêu biểu)
Từ năm 1970 cho tới 2003, bài này liệt kê 22 bài nghiên cứu tiêu biểu của riêng Giáo sư hay Giáo sư cộng tác với các khoa học gia không gian khác.
Nhiều sinh viên của GS Vinh, trong đó có ba tác giả của bài này, đã chịu ảnh hưởng nhiều của GS Vinh trong nghề nghiệp. (Hết trích)
*
Trên trang mạng Scienceinfo.net, bài “Dấu ấn người Việt trong các thành quả của NASA” (Vietnamese imprint in NASA achievements) ghi nhận GS Nguyễn Xuân Vinh là thế hệ khoa học gia người Việt đầu tiên hoạt động với NASA.
Vietnamese imprint in NASA achievements (scienceinfo.net)
Trang mạng này ghi nguyên văn “Làm việc với cơ quan Không Gian Hoa Kỳ (NASA) là ước mơ của những khoa học gia trên khắp thế giới. Và người Việt Nam đã đặt dấu ấn trên nhiều thành quả của NASA trong 40 năm qua, từ Tiến sĩ Nguyễn Xuân Vinh với nghiên cứu về quĩ đạo tới hàng trăm chuyên gia Việt Nam của thế hệ kế tiếp…
Nếu quí vị có dịp thăm phòng triển lãm thành quả chinh phục không gian của NASA tại thành phố Houston, Texas (NASA’s Flight Control Center in Houston, Texas) quí vị sẽ thấy tên của một người Việt Nam được trân trọng vinh danh là: Church monk –Tiến sĩ toán Nguyễn Xuân Vinh. Cái thời mà đa số người Việt còn đi xe đạp hai bánh thì các nghiên cứu của Nguyễn Xuân Vinh dựa vào lý thuyết toán học đã vẽ các đường bay cho phi thuyền lên mặt trăng.
Chính cơ quan NASA đã bảo trợ cuộc nghiên cứu thành công của Nguyễn Xuân Vinh về Quĩ đạo Tối ưu cho các phi thuyền (the optimal trajectory for spacecraft) cho luận án tiến sĩ của ông. Ông là người Việt Nam đầu tiên đạt được bằng tiến sĩ không gian và cũng là sinh viên đầu tiên của Đại học University of Colorado đạt được bằng này năm 1965. Lý thuyết của Nguyễn Xuân Vinh đã đóng góp quan trọng cho các phi thuyền Apollo bay tới mặt trăng và sau đó được áp dụng để đưa các phi thuyền con thoi trở về trái đất (The theories of Nguyen Xuan Vinh have made an important contribution to the Apollo spacecraft being able to reach the moon successfully and later applied to the recovery of shuttle spacecraft back to Earth.) (Hết trích) (Còn tiếp)
(GƯƠNG THÀNH CÔNG NGƯỜI VIỆT HẢI NGOẠI)
