Doanh thu ngân sách của tiểu bang California giảm và Thống đốc Gavin Newsom buộc phải cân đối lại chính sách chi tiêu…
Hiện chính quyền tiểu bang dự báo mức thâm hụt tài khoá mới là $31.5 tỷ, tăng $9 tỷ so với dự toán Tháng Một của Thống đốc và là bước lùi rất lớn so với thặng dư 97.5 tỷ của năm ngoái. Thống đốc Newson cho rằng cấu trúc thuế thu nhập lũy tiến quá nặng nề của California khiến tiểu bang dễ bị tổn thương trước những biến động lớn doanh thu ngân sách.
Hiện thuế suất cận biên cao nhất (top marginal tax rate) của tiểu bang là 13.3% đánh vào các hộ gia đình kiếm được hơn $1 triệu một năm, trong khi đó 0.5% người nộp thuế hàng đầu phải trả hơn 40% tổng doanh thu thuế thu nhập của tiểu bang. Doanh thu từ lãi do vốn đem lại (capital-gains revenue) giảm; các công ty khởi nghiệp công nghệ được định giá thấp hơn và thị trường chứng khoán tụt dốc.
Thuế từ thu nhập cũng thấp hơn khoảng 5% so với năm ngoái, một phần là do sa thải hàng loạt nhân viên ở Silicon Valley, “cái nôi” thuế của tiểu bang. Ngân sách hoạt động dự đoán sẽ thâm hụt khoảng $15 tỷ mỗi năm từ 2024-2027. Trước tình thế không mấy sáng sửa này, nhiều nhà quan sát không ngạc nhiên gì khi thấy xuất hiện một “Newsom mới về phân bổ chi tiêu”, “Newsom mới về thắt lưng buộc bụng”, rất khác so với trước đây.
Newsom đang chống lại đề xuất của cơ quan lập pháp tiểu bang là tăng thuế và tìm xem các quỹ dự trữ nào của tiểu bang còn tiền để chi nhiều hơn cho khí hậu, phúc lợi xã hội và tăng lương cho công chức. Các đảng viên Dân chủ tại Thượng viện tiểu bang cũng muốn áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp lũy tiến mới và tạm dừng giảm trừ lỗ ròng kinh doanh mà chỉ cho phép các doanh nghiệp chuyển lỗ sang các năm sau. Newsom không đưa tăng thuế vào ngân sách sửa đổi nhưng lại đưa vào ngân sách các kế hoạch chăm sóc Medicaid, một cách để ép chính phủ liên bang cho thêm tiền.
(Lương Thái Sỹ)
