Một nỗ lực mới nhằm thúc đẩy cải cách di trú của lưỡng đảng Hoa Kỳ, cùng với tăng cường an ninh biên giới, đang nổi lên tại Quốc hội giữa lúc hàng ngàn di dân tập trung đông đảo bên kia biên giới Mexico giáp ranh với Mỹ trong lúc điều khoản luật 42 của Mỹ sắp kết thúc vào ngày 11/5.
Đã 37 năm kể từ khi Quốc hội thông qua cải cách di trú quan trọng, nhưng số di dân ngày càng lớn và tình trạng thiếu lao động trầm trọng đã khiến các nhà lập pháp phải bận tâm. Đồng thời, nhiều đảng viên Cộng hòa cho rằng dòng ma túy bất hợp pháp vào Hoa Kỳ thông qua các cửa khẩu là lý do để kiểm soát chặt chẽ khu vực biên giới.
Hạ viện do đảng Cộng hòa kiểm soát có kế hoạch thông qua một gói các biện pháp an ninh biên giới vào tuần tới nhằm đặt ra những hạn chế cứng rắn hơn đối với những người xin tị nạn, tiếp tục xây dựng bức tường dọc biên giới phía tây nam với Mexico và mở rộng việc thực thi pháp luật liên bang.
Điều khoản luật 42 được áp dụng dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump khi bắt đầu đại dịch COVID, cho phép chính quyền Hoa Kỳ trục xuất di dân trở lại bên kia biên giới Mexico mà không cho họ có cơ hội xin tị nạn.
Ngày 2/5, chính quyền Biden tuyên bố sẽ tạm thời triển khai thêm 1.500 binh sĩ tới biên giới Hoa Kỳ-Mexico trước khả năng di dân bất hợp pháp gia tăng.
Cho dù một số người cho rằng kế hoạch của Hạ viện mang tính “chống người nhập cư”, nhưng một số thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa cho biết họ nóng lòng chờ đợi một đạo luật như vậy.
Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Thom Tillis cho biết phần cuối của Điều 42 “đặt nền tảng” cho Quốc hội xây dựng luật kiểm soát biên giới mới khi đảng Cộng hòa dự đoán một làn sóng những người mới đến.
Ông Tillis, người đang làm việc với Thượng nghị sĩ độc lập Krysten Sinema của Arizona và những người khác, cho biết một dự luật được Hạ viện thông qua là “điều mà chúng ta có thể dựa vào”. “Nó mang lại cho chúng ta một số cơ hội để đạt được sự hỗ trợ mà chúng ta cần tại Thượng viện” cho đạo luật rộng lớn hơn.
Ông Tillis nói có thể mất hai đến ba tháng để đạt được thỏa hiệp. Các thượng nghị sĩ không ảo tưởng rằng đây sẽ là một nhiệm vụ dễ dàng.
Ông Dick Durbin, nhân vật số 2 của đảng Dân chủ tại Thượng viện, cho biết dự luật của Hạ viện sẽ cung cấp manh mối về ý định của đảng Cộng hòa. Ông nói thêm rằng trong các cuộc thảo luận với các thượng nghị sĩ đồng nghiệp, “một trong những điều đầu tiên họ nói là ‘tốt nếu Hạ viện bắt đầu cuộc thảo luận, tôi nghĩ chúng ta có thể đạt được một kết quả nào đó.’ Hãy chờ xem.”
Kể từ khi ban hành các cải cách di trú năm 1986 dẫn đến khoảng 3 triệu di dân giành được tình trạng hợp pháp, Quốc hội đã nhiều lần thất bại trong việc cập nhật các chính sách của quốc gia.
Khoảng 11 triệu di dân trái phép ở Hoa Kỳ có thể có lợi ích trong kết quả của nỗ lực mới nhất này, cùng với các doanh nghiệp Hoa Kỳ đang khao khát nguồn lực lao động.
Để thành công, tất cả 48 thành viên đảng Dân chủ tại Thượng viện và 3 thành viên độc lập phải bỏ phiếu cho một thỏa thuận di trú – đồng thời lưu ý đến triển vọng bầu cử lại vào năm 2024 – cộng với việc giành được sự ủng hộ từ ít nhất 9 thành viên đảng Cộng hòa và sự ủng hộ của Hạ viện do Đảng Cộng hòa kiểm soát.
“Một hành động rủi ro cao” là cách Thượng nghị sĩ Cộng hòa John Cornyn từ tiểu bang biên giới Texas miêu tả nó, đồng thời nói thêm rằng đó là “con đường duy nhất để tiến lên.”
Phòng Thương mại Hoa Kỳ, hiệp hội doanh nghiệp lớn nhất quốc gia, đã phát động một chiến dịch kêu gọi Quốc hội hành động. Nỗ lực này được tán thành bởi 400 tổ chức, từ Liên đoàn Văn phòng Nông trại Hoa Kỳ đến Hiệp hội Du lịch Hoa Kỳ.
Một số áp lực bên ngoài khác ngoài điều khoản luật 42 có thể thúc đẩy triển vọng cho một sáng kiến mới.
Trong số những vấn đề đè nặng lên các nhà lập pháp bao gồm tình trạng tử vong do fentanyl, chủ yếu được vận chuyển qua các cảng của Hoa Kỳ. Đảng Cộng hòa cho rằng đó là nơi mà thành phần an ninh biên giới xuất hiện.
Trong khi đó, các tiểu bang do đảng Cộng hòa kiểm soát thấy các nông trại, trại chăn nuôi, doanh nghiệp sản xuất, chế biến thực phẩm của họ đang phải nài xin nhân công, một khoảng trống mà di dân có thể lấp đầy nếu không có hệ thống visa rắc rối của Washington.
Cuối cùng, việc thông qua dự luật di trú cùng với tăng cường an ninh biên giới có thể thúc đẩy chiến dịch tái tranh cử của Tổng thống Joe Biden và cũng mang lại cho các ứng cử viên đảng Cộng hòa điều gì đó để cổ vũ.
Dự luật của Hạ viện sẽ giải quyết một vài trong số năm yếu tố trong nỗ lực Tillis-Sinema, theo một nguồn tin của Thượng viện quen thuộc với công việc của họ.
Nhìn chung, chúng bao gồm việc hiện đại hóa hệ thống tị nạn chậm chạp, những cải tiến về cách thức cấp visa và các biện pháp cho phép di dân hiệu quả hơn, dù họ là lao động và nhân viên y tế hay bác sĩ và kỹ sư, để lấp đầy công ăn việc làm tại Mỹ.
Thượng nghị sĩ Cộng hòa James Lankford nói yếu tố tị nạn là mấu chốt. “Chúng ta sẽ không có được tất cả mọi thứ, nhưng chúng ta phải có phần đó”, ông nói. Thượng nghị sĩ Dân chủ Chris Coons nhấn mạnh đến nhu cầu lực lượng di dân lao động.
Ngoài ra còn có số phận của 580.000 Dreamers đã ghi tên vào chương trình Hoãn hành động trục xuất đối với trẻ em đến Mỹ bất hợp pháp từ nhỏ (DACA), những trẻ vị thành niên được đưa vào Hoa Kỳ trái phép mà không phải do lỗi của chúng.
Đảng Cộng hòa đã chặn con đường trở thành công dân của thành phần này trong hai thập niên, lập luận rằng điều đó sẽ khuyến khích nhiều di dân đi con đường nguy hiểm để đến biên giới.
Các thượng nghị sĩ thừa nhận một số mục tiêu của họ có thể phải từ bỏ để đạt được “điểm lý tưởng”. Nhưng cái nào?
Thượng nghị sĩ Dân chủ Chris Murphy đã làm như vậy một phần nhờ nhận ra rằng một dự luật quá tham vọng sẽ là công thức dẫn đến thất bại.
Ông Murphy khi được hỏi khó khăn như thế nào để thắng được luật nhập cư chồng lên các trận chiến khác gần đây, chẳng hạn như việc kiểm soát súng, hôn nhân đồng tính và đầu tư cơ sở hạ tầng, ông nói:
“Đó là điểm 11 trên thang điểm 10.”
(Theo VOA Tiếng Việt)
