Quan hệ giữa Hoa Kỳ và Việt Nam đã có những chuyển biến đáng kể; từ lịch sử đầy sóng gió của Chiến tranh Việt Nam đến việc củng cố các mối liên kết thương mại và hợp tác an ninh mạnh mẽ hơn trong thời gian gần đây.
Trong bối cảnh ‘kỷ nguyên mới’ của mối quan hệ giữa Hoa Kỳ và Việt Nam, bài viết này vạch ra các lĩnh vực hợp tác chung giữa hai nước; các yếu tố có thể mở đường cho một ‘liên minh do Hoa Kỳ lãnh đạo giữa
các quốc gia Quad và Trục Việt Nam ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương’.
Lãnh đạo Việt Nam tiếp tục thắt chặt quan hệ chặt chẽ hơn với Hoa Kỳ. Chính quyền Trump ở Hoa Kỳ hiểu tầm quan trọng của Việt Nam trong chiến lược đối với Nam và Đông Nam Á, nơi Hoa Kỳ muốn các nước trong khu vực có lập trường mạnh mẽ hơn chống lại Trung Quốc và các chính sách biển hung hăng của nước này.
Việt Nam là quốc gia dũng cảm nhất trong tất cả các nước ASEAN trong việc đối phó và sử dụng các chiến lược tinh vi để đối phó với sự hung hăng của Trung Quốc ở Biển Đông.
Chiến lược này của Việt Nam về nhiều mặt tương tự như của Hoa Kỳ, vì cả hai nước đều đang nỗ lực tăng cường liên kết với các đối tác châu Á, đồng thời xây dựng lực lượng hải quân và lực lượng bảo vệ bờ biển có thể phối hợp hoạt động trong khu vực để mở rộng khả năng răn đe và ngăn chặn Trung Quốc. .
Việt Nam đã và đang sử dụng nhiều chiến lược để thuyết phục các nước châu Á khác hợp tác với nhau nhằm bảo vệ mình trước bá quyền khu vực của Trung Quốc và xa hơn là bảo vệ quyền tự do hàng hải ở các vùng biển khu vực và quốc tế.
Theo Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế của Mỹ, Việt Nam đã bồi đắp nhiều đảo ở Biển Đông hơn Trung Quốc để đối phó với sự hung hăng trên biển của Trung Quốc. Việt Nam thích phô trương ‘cơ bắp hàng hải’ của mình trước Trung Quốc và được coi là quốc gia hàng hải hung hăng nhất châu Á sau Trung Quốc.
Việt Nam kiên quyết đối phó với sự thống trị của Trung Quốc ở Biển Đông. Nó phải đối mặt với nhiều thách thức từ Trung Quốc ở Biển Đông, từ các đảo nhân tạo được quân sự hóa cho đến việc triển khai thử nghiệm khả năng từ các cơ sở trên các đảo này.
Việc Việt Nam sẵn sàng hợp tác bảo vệ biên giới – trên đất liền và trên biển – hướng tới tuần tra và giao lưu chung, là một cách để khu vực vượt qua căng thẳng về tranh chấp biển đảo do Trung Quốc xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, và xử lý các hành vi vi phạm Biển Đông. luật pháp quốc tế trong khu vực.
Hành vi hung hăng liên tục của Trung Quốc mở đường cho sự tham gia của bên thứ ba vào khu vực từ Mỹ.
Năng lực quân sự của Trung Quốc hoạt động ở Biển Đông là mối quan tâm lớn đối với Việt Nam và do đó, nước này hoan nghênh các tàu của hải quân, cảnh sát biển và biên phòng trong các hoạt động chung. Tuần trước, Trung Quốc đã đâm và đánh chìm một tàu vận tải của Việt Nam với tám ngư dân trên tàu, đang đánh cá ở quần đảo Hoàng Sa đang tranh chấp.
Vụ việc này rõ ràng là vi phạm chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam. Vụ việc này là một sự vi phạm rõ ràng đến quan hệ song phương giữa Việt Nam và Trung Quốc.
Hoa Kỳ cũng bày tỏ quan ngại sâu sắc về hành vi liều lĩnh của Trung Quốc và tuyên bố: “Trung Quốc đưa ra các yêu sách hàng hải trái pháp luật và tạo ra một môi trường khó chịu và mất cân bằng giữa các nước ASEAN và các nước láng giềng của họ ở Biển Đông”.
Bất chấp sự bùng phát của đại dịch COVID-19 toàn cầu, Trung Quốc vẫn tiếp tục thiết lập các trạm nghiên cứu mới trên các căn cứ quân sự được xây dựng trên Đá Chữ Thập và Đá Xu Bi và gần đây đã cho máy bay quân sự đặc biệt hạ cánh xuống Đá Chữ Thập. Nước này cũng tiếp tục triển khai lực lượng dân quân biển xung quanh quần đảo Trường Sa.
Trung Quốc gay gắt đả kích Mỹ ngừng điều tàu, máy bay đến Biển Đông, thay vào đó yêu cầu Mỹ tập trung chống virus corona. Sự cạnh tranh lẫn nhau chống lại Trung Quốc đã củng cố thêm vị thế của Việt Nam bằng cách biến nước này trở thành một đối tác khu vực và toàn cầu có lợi cho Hoa Kỳ.
Cách tiếp cận của Việt Nam đối với Trung Quốc như một mối đe dọa hàng hải củng cố quan hệ giữa Washington và Hà Nội. Mối quan hệ Việt-Mỹ giải quyết các thách thức an ninh từ Trung Quốc, và liên kết chiến lược đa phương hóa Biển Đông của Việt Nam với “Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương Tự do và Cởi mở” của Hoa Kỳ.
Ngoài ra, Mỹ cũng được hưởng lợi từ Việt Nam, vì Việt Nam hiện là nguyên thủ quốc gia của khối ASEAN, và Việt Nam có thể dễ dàng tạo ra một bước đệm cho Chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của Mỹ. Nếu cả hai quốc gia làm việc cùng nhau, họ có thể phát triển một chính sách kết hợp và thực hiện nó trong khu vực.
Việt Nam có quân đội lớn nhất trong số tất cả các quốc gia Đông Nam Á, lực lượng được huấn luyện tốt nhất và cảng quan trọng ở Vịnh Ranh, tất cả đều là ‘tin tốt’ về mặt chiến lược đối với Mỹ, đặc biệt nếu xung đột nổ ra.
Một mình Việt Nam không thể đối phó với Bắc Kinh, vì vậy sự hỗ trợ của Hoa Kỳ sẽ giúp Hà Nội hiện đại hóa lực lượng hải quân và cảnh sát biển. Việc phát triển mối quan hệ tốt đẹp với Hoa Kỳ cũng sẽ giúp Việt Nam mạnh mẽ hơn để bảo vệ hơn nữa trữ lượng dầu ngoài khơi và bờ biển của mình ở Biển Đông.
Một lý do khác để củng cố mối quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ là do Hà Nội đăng cai tổ chức Hội nghị thượng đỉnh Hoa Kỳ – Triều Tiên lần thứ hai vào tháng 2 năm 2019, do mối quan hệ hữu hảo với Hoa Kỳ cũng như Triều Tiên.
Những nỗ lực không mệt mỏi của Việt Nam trong vai trò Chủ tịch ASEAN và chống dịch COVID-19 đã được các nước trong khu vực Đông Nam Á cũng như Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ và Nga đánh giá cao.
Mối quan hệ chặt chẽ của Việt Nam với Úc và Nhật Bản có lợi cho Mỹ, vì Úc và Nhật Bản đang trong một liên minh an ninh với Mỹ, và xây dựng quan hệ chặt chẽ hơn với các đối tác liên minh của Mỹ có nghĩa là xây dựng quan hệ mạnh mẽ hơn với chính Mỹ.
Ấn Độ có quan hệ rất tốt với Nhật Bản và Mỹ và cũng đang xây dựng quan hệ tốt hơn với Australia.
Hơn nữa, Ấn Độ là một bên tham gia chính ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và là thành viên tích cực của Quad, điều đó có nghĩa là quan hệ của Việt Nam với Ấn Độ cũng có lợi cho quan hệ của Việt Nam với Mỹ.
Ngoài ra, quan hệ của Việt Nam với các nước này cho phép Việt Nam xây dựng một ‘cấu trúc an ninh mạng của các cường quốc khu vực’, giúp bảo vệ chủ quyền, tự do cưỡng chế và tự do hàng hải trong khu vực.
Việt Nam được hưởng lợi nhiều hơn khi các quốc gia này có mối quan hệ an ninh có vấn đề chung với Trung Quốc, điều này củng cố danh sách bạn bè chống lại Trung Quốc của Việt Nam.
Vào ngày 20 tháng 3 năm 2020, một hội thảo qua điện thoại đã được tổ chức giữa một số quốc gia ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương về COVID-19, do Hoa Kỳ tổ chức.
Các quốc gia tham gia là Ấn Độ, Nhật Bản, Úc, Hàn Quốc, New Zealand và Việt Nam, và mục tiêu của cuộc họp này là kiểm tra tình hình trong nước và phản ứng của các quốc gia đối với đại dịch và tìm ra những cách khác nhau để hợp tác trong những thời điểm khó khăn này. .
Điều thú vị về cuộc họp này là cả bốn thành viên Quad đều tham gia, cùng với Chủ tịch ASEAN Việt Nam, được Hoa Kỳ mời tham gia.
Cuộc gặp này là một bước tiến trong khả năng hình thành cách tiếp cận ‘Trục Quad cộng với Việt Nam’ do Hoa Kỳ dẫn đầu đối với Nam Á, giúp tăng cường hợp tác đa phương giữa các nước Quad và Việt Nam trong khi giải quyết tình hình an ninh hàng hải ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và Biển Đông.
Lý Đại Việt
