Giao thông tại Ấn Độ vào giờ cao điểm ở Bangalore, ngày 11/7/2018.
VOA – Ấn Độ sẽ vượt Trung Quốc về dân số trong tháng này. Hoặc có thể vào tháng Bảy. Hoặc, có lẽ nó đã xảy ra rồi?
Các nhà nhân khẩu học không chắc chắn chính xác khi nào Ấn Độ sẽ đạt danh hiệu là quốc gia đông dân nhất thế giới vì họ đang dựa vào các ước tính để đưa ra dự đoán chính xác nhất. Nhưng họ biết điều đó sẽ sớm xảy ra, nếu nó chưa xảy ra bây giờ.
Trung Quốc đã có nhiều người nhất trên thế giới kể từ ít nhất là năm 1950, năm dữ liệu dân số của Liên hiệp quốc bắt đầu. Cả Trung Quốc và Ấn Độ đều có hơn 1,4 tỷ người và cộng lại họ chiếm hơn một phần ba trong số 8 tỷ người của thế giới.
Ông Bruno Schoumaker, nhà nhân khẩu học tại Đại học Công giáo Louvain ở Bỉ, nói: “Thực tế, chúng ta không thể biết chính xác khi nào Ấn Độ sẽ vượt qua Trung Quốc. Có một số điều không chắc chắn, không chỉ về dân số Ấn Độ, mà cả dân số Trung Quốc”.
Khi nào xảy ra?
Các tính toán toán học từ một loạt các cuộc khảo sát, cũng như hồ sơ sinh và tử, dự đoán rằng Ấn Độ sẽ vượt qua Trung Quốc vào khoảng giữa tháng Tư năm nay. Nhưng các nhà nhân khẩu học cảnh báo rằng nên thận trọng vì các con số không rõ ràng và có thể được sửa đổi.
Ông Patrick Gerland, trưởng bộ phận ước tính và dự đoán dân số tại Liên hiệp quốc ở New York, nói: “Đó là một ước tính gần đúng, một phỏng đoán tốt nhất.”
Cách đây không lâu, Ấn Độ không được kỳ vọng sẽ trở thành quốc gia đông dân nhất cho đến cuối thập niên này. Nhưng thời gian đã được đẩy nhanh do tỷ lệ sinh của Trung Quốc giảm, với các gia đình có ít con hơn.
Việc này được tính như thế nào?
Các nhà nhân khẩu học tại Ban Dân số Liên hiệp quốc đưa ra các ước tính dựa trên các dự đoán từ nhiều nguồn dữ liệu khác nhau để có được những gì họ tin là số liệu nhân khẩu học cập nhật nhất. Bà Sara Hertog, quan chức phụ trách các vấn đề dân số của Liên hiệp quốc tại New York, cho biết lần cập nhật dữ liệu mới nhất được sử dụng cho các tính toán này cho cả Ấn Độ và Trung Quốc là vào tháng 7 năm 2022.
Theo ông Stuart Gietel-Basten, giáo sư tại Đại học Khoa học và Công nghệ Khalifa ở Abu Dhabi, các nhà nhân khẩu học sau đó sử dụng một kỹ thuật thống kê để suy ra thời điểm dân số Ấn Độ vượt qua dân số Trung Quốc.
“Tất nhiên, thực tế là những ước tính này chỉ có vậy,” ông Gietel-Basten nói. “Nhưng ít nhất chúng dựa trên một phương pháp luận tương đối chắc chắn và nhất quán.”
Các con số đến từ đâu?
Nền tảng của các con số của cả hai quốc gia là các cuộc điều tra dân số, hoặc đếm đầu người, được tiến hành mỗi thập niên.
Cuộc điều tra dân số gần đây nhất của Trung Quốc là vào năm 2020. Các nhà nhân khẩu học đã sử dụng hồ sơ sinh và tử, cùng với các dữ liệu hành chính khác, để tính toán dân số đã tăng lên như thế nào kể từ đó.
Cuộc điều tra dân số gần đây nhất của Ấn Độ là vào năm 2011. Cuộc điều tra dân số dự kiến vào năm 2021 đã bị hoãn lại do COVID-19. Ông Alok Vajpeyi thuộc tổ chức phi chính phủ có trụ sở tại New Delhi, Sáng hội Dân số Ấn Độ cho biết, không có số liệu thực tế từng nhà trong hơn một thập niên, các cuộc khảo sát mẫu đã lấp đầy khoảng trống để giúp các nhà nhân khẩu học và chính Ấn Độ hiểu được dân số của mình.
Trong số những điều quan trọng nhất là Hệ thống Đăng ký Mẫu, cuộc khảo sát nhân khẩu học quy mô lớn của Ấn Độ thu thập dữ liệu về những thông tin như sinh, tử, khả năng sinh sản, v.v.
Bà Andrea Wojnar, đại diện của Quỹ Dân số Liên hiệp quốc tại Ấn Độ, nói cơ quan này tin tưởng vào các con số của cuộc khảo sát “bởi vì nó sử dụng một phương pháp rất hiệu quả.”
Tại sao Ấn Độ tiến lên?
Trung Quốc có dân số già với tốc độ tăng trưởng trì trệ ngay cả sau khi chính phủ bảy năm trước rút lại chính sách một con, và chỉ hai năm trước cho biết các cặp vợ chồng có thể có ba con.
Ấn Độ có dân số trẻ hơn nhiều, tỷ lệ sinh cao hơn và tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh giảm trong ba thập niên qua.
Ông Dudley Poston, Jr., giáo sư xã hội học danh dự tại Đại học Texas A&M cho biết, Ấn Độ có nhiều trẻ sinh ra hàng năm hơn bất kỳ quốc gia nào khác, trong khi Trung Quốc đã cùng với nhiều nước châu Âu có số ca tử vong hàng năm cao hơn số ca sinh.
Vì sao vấn đề này quan trọng?
Không chỉ có vị thế tạm thời về quốc gia nào đông dân nhất thế giới đang bị đe dọa — còn có những hậu quả về kinh tế và xã hội. Ở Ấn Độ, điều đó có nghĩa là lực lượng lao động ngày càng tăng và tăng trưởng thúc đẩy hoạt động kinh tế. Ở Trung Quốc, điều đó có nghĩa là ít người trong độ tuổi lao động có thể hỗ trợ dân số già hơn.
Bà Toshiko Kaneda, giám đốc kỹ thuật nghiên cứu nhân khẩu học tại Cục Tham khảo Dân số ở Washington, cho biết một khi một quốc gia đạt mức sinh thấp, thường rất khó để phục hồi tốc độ tăng dân số, ngay cả khi chính phủ thay đổi chính sách để khuyến khích sinh nhiều hơn.
Ông Gietel-Basten nói: “Về mặt tâm lý, sẽ rất khó khăn cho Trung Quốc, đặc biệt là do sự cạnh tranh trong các lĩnh vực khác giữa hai nước.” “Đó là một khoảnh khắc trọng đại trong lịch sử loài người khi chiếc gây được trao cho Ấn Độ.”
