Trí Đạt
Đại sứ Hoa Kỳ tại Trung Quốc Nicholas Burns đã công khai tuyên bố rằng Hoa Kỳ ủng hộ cạnh tranh hòa bình với Trung Quốc và tránh tranh chấp trong các cuộc cạnh tranh trong tương lai, nhưng chính sách ngày càng “hung hăng” của nước này đang khiến nhiều quốc gia lựa chọn tăng cường liên minh với Hoa Kỳ. Ông cho biết mối quan hệ giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc đã “trở lại một số trạng thái bình thường”, nhưng sự liên lạc đó vẫn cần thiết để quản lý mối quan hệ cạnh tranh chiến lược lâu dài này.
Đại sứ Hoa Kỳ tại Trung Quốc Nicholas Burns. (Ảnh chụp màn hình video)
Tờ South China Morning Post (SCMP) của Hồng Kông đưa tin, ông Nicholas Burns, Đại sứ Hoa Kỳ tại Trung Quốc, khi tham dự một sự kiện đối thoại do Hiệp hội Châu Á (Asia Society) tổ chức cho ông vào hôm thứ Năm tuần trước (ngày 6/6) đã công khai tuyên bố rằng Hoa Kỳ hạn chế xuất khẩu các công nghệ tiên tiến sang Trung Quốc là để phản ứng trước hành vi ngày càng “hung hăng” của Bắc Kinh, đặc biệt là thái độ với các nước láng giềng.
Ông Burns cho biết quyết định hạn chế xuất khẩu sang Trung Quốc các chất bán dẫn tiên tiến, bộ xử lý trí tuệ nhân tạo, thiết bị sản xuất chất bán dẫn và một số máy tính xách tay xuất phát từ đánh giá của Hoa Thịnh Đốn rằng Bắc Kinh có thể quân sự hóa các công nghệ này. Ông trích dẫn các hành động hung hăng của Bắc Kinh ở Biển Đông, bao gồm việc cải lấp biển và tranh chấp lãnh thổ với các nước láng giềng, là ví dụ về cái gọi là thái độ cứng rắn này.
Ông Burns nói: “Chúng tôi lo lắng về việc các nước láng giềng của chúng tôi ở Biển Đông và Biển Hoa Đông bị Trung Quốc bắt nạt”. Ông cũng nói thêm rằng không dễ để hiểu được động cơ đằng sau các chính sách cứng rắn của Bắc Kinh, cũng như xu hướng phát triển trong tương lai của họ. “Nhưng chúng ta đang chứng kiến sự hung hăng tiếp tục diễn ra.”
Ông Burns chỉ ra rằng chính sách đối ngoại của Trung Quốc ngày càng thu hút sự chú ý của nhiều nước, không chỉ Hoa Kỳ mà còn cả Liên minh châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ và các nước Đông Nam Á. Ông đặt ra câu hỏi về kiểu hành xử của Bắc Kinh khiến nhiều nước tức giận, bởi vì nó dường như đi ngược lại lợi ích quốc gia của Trung Quốc. Ông cũng cho rằng sự tự tin của Trung Quốc vào sức mạnh của chính mình có thể là một yếu tố.
Đại sứ Hoa Kỳ nhớ lại thời kỳ Trung Quốc hợp tác với Hoa Kỳ trong các vấn đề quốc tế, chẳng hạn như việc Trung Quốc gia nhập WTO, các biện pháp trừng phạt đối với Iran và phản đối các vụ thử hạt nhân của Triều Tiên. Tuy nhiên, ông nói mọi thứ hiện đã thay đổi và thái độ của Trung Quốc cũng đã thay đổi.
“Tôi nghĩ việc chúng ta cố gắng tiếp xúc với Đặng Tiểu Bình, Giang Trạch Dân và Hồ Cẩm Đào là đúng đắn, lúc đó có cơ hội tiếp xúc”, ông Burns nói, Hoa Kỳ và Trung Quốc đã hợp tác giải quyết các vấn đề hạt nhân của Triều Tiên và Iran, chẳng hạn như thông qua các biện pháp trừng phạt đối với Iran trong các nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, cùng tham gia đàm phán 6 bên, v.v.
Ông Burns tin rằng các cơ hội hợp tác hiện tại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc không còn như trước nữa và điều này có liên quan đến những thay đổi trong ban lãnh đạo của Trung Quốc. “Nếu bạn nhìn khắp thế giới, Trung Quốc vào năm 2024 đang hành xử hoàn toàn khác, hung hăng, coi thường một số nước láng giềng và đàn áp nhiều hơn ở trong nước.”
Về vấn đề Đài Loan, ông Burns cho rằng “Chính sách Một Trung Quốc” của Hoa Kỳ không thay đổi kể từ khi nó được đưa ra vào năm 1972 và Hoa Kỳ vẫn tuân thủ chính sách này, “Vì vậy, một số quan điểm cho rằng hành động của Hoa Kỳ đã làm hiện ra những thái độ khác nhau của Trung Quốc, nhưng tôi nghĩ lại ngược lại.”
Ông chỉ ra rằng một chính sách “phá hoại” khác là việc Trung Quốc hỗ trợ Nga xâm chiếm cơ sở công nghiệp của Ukraine. Chính sự hỗ trợ của Bắc Kinh đã kích hoạt cơ chế trừng phạt của Hoa Kỳ và cũng khiến Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu xích lại gần nhau hơn.
Mặc dù thừa nhận sự khác biệt giữa hai nước, nhưng ông Burns nhấn mạnh tầm quan trọng của đối thoại để giảm bớt căng thẳng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc. Ông nói: “Trong tương lai, điều quan trọng là chúng ta phải làm mọi thứ có thể để giảm thiểu khả năng hoặc tỷ lệ xảy ra xung đột”.
Quan hệ Mỹ – Trung “trở lại trạng thái bình thường ở mức độ nào đó”
Ông Burns nói rằng quan hệ Mỹ – Trung đã “trở lại bình thường” kể từ khi Tổng thống Mỹ Joe Biden và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình gặp nhau ở California vào năm ngoái, và đã có sự liên lạc tốt hơn so với khi ông trở thành đại sứ tại Trung Quốc vào đầu năm 2022.
Ông Burns tin rằng trao đổi giữa quân đội hai nước đặc biệt quan trọng, bao gồm cuộc gặp giữa Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Lloyd Austin và Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Đổng Quân tại Đối thoại Shangri-La. Ông nói: “Với khoảng cách rất gần giữa lực lượng không quân và hải quân của hai nước, đặc biệt là ở quần đảo Trường Sa, Hoàng Sa, vùng biển và vùng trời quốc tế ở Biển Đông, quần đảo Senkaku (Trung Quốc gọi là Đảo Điếu Ngư) và các đảo ở Biển Hoa Đông, tất nhiên cũng có tranh chấp gay gắt ở eo biển Đài Loan, quân đội hai nước chúng ta phải đối thoại ”.
Ngoài ra, ông Burns tin rằng Hoa Kỳ và Trung Quốc đã đạt được tiến bộ trong các cuộc thảo luận về rủi ro của trí tuệ nhân tạo, hợp tác chống fentanyl và trao đổi dân sự. Đồng thời, ông cũng chỉ ra rằng Hoa Kỳ và Trung Quốc đang có mối quan hệ cạnh tranh chiến lược lâu dài và hai nước cần duy trì liên lạc và quản lý xung đột.
Hai lần bị gián đoạn “không làm khó được” ông Burns
Đại sứ Burns đã bị gián đoạn 2 lần trong 3 phút khi chỉ trích nhận thức về sự ủng hộ của Trung Quốc đối với Nga tại sự kiện này. Trong video về sự kiện không thể nghe rõ người phụ nữ bên dưới khán đài đang nói gì. Ông Burns sau đó nói: “Mọi người đều có quyền có quan điểm khác nhau, và chúng tôi yêu thích Hoa Kỳ ở điểm này, mọi người có thể đứng lên và bày tỏ những ý kiến khác nhau trong một cuộc họp như thế này, vì vậy tôi không nghĩ điều đó là tiêu cực.”
Cuối hội nghị, ông Burns chia sẻ rằng Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Trung Quốc có một tài khoản công khai trên mạng xã hội Trung Quốc. Khi chia sẻ một số nội dung về chính sách của Hoa Kỳ, các bài phát biểu của quan chức và các cuộc phỏng vấn người nổi tiếng, nội dung này thường bị “tường lửa mạng” của Trung Quốc kiểm duyệt và không thể đăng lên được. “Chúng tôi chỉ muốn thể hiện khía cạnh dân chủ, tự do ngôn luận và sự đối đầu giữa các ý tưởng của Hoa Kỳ,” ông Burns nói, “Rõ ràng, ở Trung Quốc, điều này không xảy ra”.
