Thùy Dương
Ngày 21/09/2023, trong một phiên xử được xem là « phiên tòa lịch sử », Tòa tối cao Brazil ra phán quyết với đa số, 9 trong tổng số 11 thẩm phán, bảo vệ quyền của người bản địa, chống lại việc giới hạn phân định vùng đất của thổ dân.
Phán quyết của Tòa tối cao Brazil được xem là vô cùng quan trọng, cho phép cộng đồng thổ dân có quyền không ai có thể phủ nhận để tiếp tục sinh sống và trông coi vùng đất tổ tiên để lại, chỉ có họ mới được quyền sử dụng các nguồn tài nguyên thiên nhiên và lưu giữ lối sống truyền thống tại các khu vực được bảo tồn.
Theo AFP, nhiều nhà khoa học nhận định những vùng đất được bảo tồn này đóng vai trò thiết yếu trong cuộc chiến chống lại sự nóng lên của Trái đất, là thành trì chống nạn phá rừng đã gia tăng mạnh dưới thời tổng thống cực hữu Jair Bolsonaro (2019-2022).
Từ Rio de Janeiro, Sarah Cozzolino giải thích thêm về phán quyết của Tòa tối cao :
Sau 2 năm tranh luận về vấn đề này, bà Joenia Wapichana, chủ tịch Quỹ Người Bản Địa, tuyên bố : “Đây là một ngày hội”.
Theo luận điểm về “khung thời gian – sử ký”, việc phân định lãnh thổ của người bản địa chỉ có thể được thực hiện trên những vùng đất mà họ chính thức sinh sống vào thời điểm Hiến pháp năm 1988 được ban bố. Tuy nhiên, các thổ dân nhắc lại rằng một số cộng đồng bản địa đã bị trục xuất khỏi vùng đất của họ dưới thời độc tài quân sự từ năm 1964 đến năm 1985.
Thẩm phán Carmen Lucia khẳng định: “Đây là việc bảo đảm phẩm giá của một dân tộc đã bị tiêu diệt và đàn áp trong suốt 5 thế kỷ”. Thẩm phán Carmen Lucia đã bỏ phiếu chống việc ấn định thời điểm trong Hiến pháp Brazil.
Ở phe bên kia, có hai thẩm phán ủng hộ luận điểm liên quan đến thương mại nông phẩm. Kassio Nunes Marques và André Mendonça là hai thẩm phán do tổng thống Jair Bolsonaro bổ nhiệm. Vị cựu tổng thống cực hữu Bolsonaro từng hứa “không nhượng thêm một tấc đất” cho các cộng đồng thổ dân.
Phán quyết của tòa liên quan đến hơn 300 tiến trình phân định vùng đất đang diễn ra. Hiện giờ chỉ còn vài điểm cần xác định, chẳng hạn về việc đền bù cho những người không phải thổ dân đang nắm giữ đất ở các vùng này.
(Theo RFI)
