Thủ hiến của Scotland, ông Humza Yousaf vừa công bố nghị trình về quốc tịch và hộ chiếu để ‘mở rộng vòng tay” đón di dân một khi Scotland được độc lập.
Cần chú ý đây chỉ là đề xuất của ông Yousaf và đảng cầm quyền tại Scotland (Đảng Quốc gia – SNP) nhằm quảng bá cho sáng kiến đòi độc lập chứ không phải là văn bản có giá trị pháp lý.
Hiện chỉ có một loại hộ chiếu tại Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland (United Kingdom) mà Scotland hiện là thành viên.
Tuy thế, các báo Anh đều chú ý đến câu chuyện “hộ chiếu Scotland” và có ý kiến ngạc nhiên nói nó sẽ không khác bao nhiêu hộ chiếu Anh Quốc (UK passport) về các quyền lợi.
Tung ra sáng kiến ‘Building a New Scotland’ (Xây dựng Scotland Mới) tại cuộc gặp hôm thứ Ba 14/08 ở Edinburgh với một số người tỵ nạn Syria và Ukraine, ông Hamza Yousaf nhấn mạnh tới nhu cầu đón người nhập cư vào Scotland.
Giống như các vùng phía Bắc xứ Anh (England), Scotland đã và đang gặp tình trạng dân số giảm vì sinh suất thấp, tuổi thọ của nhóm cao niên tăng.
Hiện Scotland có 5,54 triệu dân trên diện tích gần 78 nghìn km2.
Dự án Scotland Mới muốn tăng quyền tự do và nới rộng hành lang nhận người nhập cư từ châu Âu và các nơi khác tới Scotland, nếu SNP đấu tranh để Scotland độc lập được, điều rất khó xảy ra trong ngắn hạn và trung hạn.
Theo BBC News, trong động thái trấn an người dân Anh, Wales, Ireland có gốc Scotland hoặc người Scotland có gốc Anh, Wales, Ireland, đề xuất quốc tịch Scotland của đảng SNP không có gì mới.
Theo đó, Scotland kể cả khi đã độc lập, vẫn nằm trong khu vục di chuyển chung (Common Travel Area, gồm UK và cả Cộng hòa Ireland) và công dân Anh hay CH Ireland (thuộc EU) tiếp tục hưởng quyền đi lại tới Scotland không cần giấy tờ.
Công dân “Scotland mới” sẽ được hưởng quyền tương tự ở các phần còn lại của UK và Ireland.
Giữa nước “Scotland độc lập” và các vùng còn lại trên đảo Anh sẽ không có trạm kiểm soát biên giới, SNP nêu ra viễn kiến.
Không chỉ vậy, việc để người dân ở các xứ còn lại của Anh Quốc nhập tịch Scotland và giữ song tịch cũng rất dễ. Bất cứ ai, sinh ra ở đâu cũng được đều tức khắc trở thành công dân nước Scotland mới nếu có cha, hoặc mẹ là công dân Scotland.
Lạ hơn, người Scotland hiện mang hộ chiếu UK sẽ có quyền tiếp tục dùng hộ chiếu đó và không cần phải xin hộ chiếu của nước Scotland mới để sinh sống, làm việc tại Scotland.
Thậm chí văn bản của ông Yousaf đề xuất là công dân Scotland không nhất thiết phải mang hộ chiếu Scotland mới.
Hiện Scotland hưởng quyền tự trị rộng rãi, với hệ thống y tế, giáo dục, pháp lý của riêng nhưng không có quân đội và ngoại giao.
Thậm chí Scotland có cả đồng bảng hợp pháp (legal tender) là Scottish pound.
Tuy thế, đồng bạc này do Ngân hàng Anh Quốc quyết định về số lượng lưu hành và tỷ giá, luôn là 1-1 với bảng Anh.
SNP muốn tạo động lực mới cho nghị trình độc lập
Có vẻ như mục tiêu của dự án này là nhằm tạo ra hình ảnh rất cởi mở của nước Scotland theo cách nhìn của đảng SNP nếu họ buộc được London cho trưng cầu dân ý lần hai giành độc lập.
Điều các nước EU, gồm Ireland quan tâm là thái độ của đảng SNP với thỏa thuận Brexit.
Trước đây, đảng này từng nói sẽ tìm cách đảo ngược tiến trình Brexit tách Anh Quốc (UK) ra khỏi EU sau trưng cầu dân ý năm 2016.
Nay, ông Yousaf cho hay SNP sẽ vẫn tôn trọng Brexit cho đến khi nào nước Scotland “độc lập” và EU tìm được thỏa thuận song phương về quyền đi lại, cư trú cho công dân của nhau.
Một số dự báo nói kể cả khi được độc lập tách khỏi các phần còn lại của Anh Quốc, Scotland phải mất nhiều năm đàm phán “ly hôn” với Anh, và mất thêm nhiều năm nữa để chờ xin vào lại EU.
Các chính trị gia đối lập ở Scotland nói cả buổi trình bày viễn kiến về Scotland Mới của ông Yousaf “là trò PR phí thời gian, tốn tiền dân”.
Quan điểm của Đảng Bảo thủ là không cho mở trưng cầu dân ý độc lập lần hai ở Scotland, còn phe Lao động ở Scotland nói việc mở cuộc đầu phiếu như thế là “không cần thiết”.
Ông Hamza Yousaf, người Scotland gốc Pakistan, lên làm lãnh đạo đảng SNP theo chủ nghĩa quốc gia Scotland, sau khi bà Nicola Sturgeon từ chức đột ngột vì khủng hoảng lãnh đạo đảng này.
Tháng 6 vừa qua, bà bị cảnh sát Scotland tạm giữ trong cuộc điều tra bê bối ngân quỹ của SNP.
Trước đó, chồng của bà, một cựu lãnh đạo SNP là ông Peter Murrell, và thủ quỹ của đảng, Colin Beattie đã bị bắt.
Họ đều được thả chờ điều tra trong vụ việc liên quan tới nghi vấn 660 nghìn bảng từ quỹ của SNP do đảng viên, cảm tình viên đóng góp bị “bay hơi”.
(Theo BBC)
