Quốc Đạt
Những tháng gần đây, cựu Tổng thống Donald Trump và Thống đốc Florida Ron DeSantis đã thống trị cuộc đua giành đề cử tổng thống của đảng Cộng hòa. Nhưng cả hai đều không chiếm ưu thế trong buổi tranh luận sơ bộ đầu tiên của đảng này vào tối 23/8 (giờ địa phương) tại bang Wisconsin.
Ông Trump thậm chí còn không có mặt. Thay vào đó, cựu Tổng thống Mỹ xuất hiện trong cuộc phỏng vấn được ghi hình trước và được phát sóng trên mạng xã hội X, trước đó là Twitter, cùng thời điểm diễn ra buổi tranh luận.
Trong khi đó, ông DeSantis xuất hiện nhưng bị lu mờ trước ứng viên Vivek Ramaswamy, người mới chân ướt chân ráo bước vào chính trường.
Vắng mặt ông Trump, cuộc tranh luận vẫn không thiếu những màn “đấu khẩu” quyết liệt trên sân khấu, nhất là khi các ứng viên Đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc Nikki Haley, cựu Phó tổng thống Mike Pence và cựu Thống đốc bang New Jersey Chris Christie được trao cơ hội lên tiếng.
Họ dường như chỉ có thể tìm được ít nhất một điểm chung: Cùng chê trách Tổng thống Joe Biden và chính sách kinh tế “Bidenomics” mang tên ông.
Gương mặt mới nổi
Trung tâm các cuộc khẩu chiến quyết liệt tối 24/8 là Vivek Ramaswamy, 38 tuổi, một doanh nhân không có kinh nghiệm chính trị nhưng đang dần nổi lên trong một số cuộc khảo sát. Điều đó lý giải vì sao ông được xếp đứng gần chính giữa sân khấu, bên cạnh ông DeSantis là người được ủng hộ cao nhất trong 8 ứng viên.
Sau những phút đầu nhắc đến việc mình xuất thân từ gia đình nhập cư nghèo, ông Ramaswamy bắt đầu tung lời chỉ trích. Ông gọi các đối thủ trên sân khấu là chính trị gia chuyên nghiệp “bị mua chuộc”, khiến 7 người còn lại đều lớn tiếng phản đối.
Thống đốc bang Florida Ron DeSantis (trái) và doanh nhân Vivek Ramaswamy tranh nhau phát biểu trong cuộc tranh luận tối 23/8 (Ảnh: AP).
Ông Ramaswamy gọi Thống đốc Florida Ron DeSantis, 44 tuổi, là “con rối”, và cho rằng những đối thủ khác chỉ biết “những câu khẩu hiệu rập khuôn và ăn sẵn” để công kích mình.
Các ứng viên khác không để yên cho người ngoại đạo chính trị. Họ xoáy sâu vào thực tế là ông Ramaswamy thiếu kinh nghiệm chính trị và ngoại giao.
“Bây giờ không phải lúc vừa học vừa làm”, cựu Phó tổng thống Mike Pence, 64 tuổi, nói. “Chúng ta không cần một ông lính mới”.
Cựu Thống đốc bang New Jersey Chris Christie, 60 tuổi, cố gắng hạ gục Ramaswamy như cách ông từng hạ gục Thượng nghị sĩ Marco Rubio trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2016.
“Tôi chịu hết nổi cái gã nói năng như ChatGPT đang đứng trên đây”, ông Christie nói, thêm rằng phát biểu mở màn của ông Ramaswamy khiến ông nhớ đến cựu Tổng thống Barack Obama, nhất là với cái tên khó phát âm. Đó không phải là lời khen trên sân khấu của đảng Cộng hòa.
Bà Haley sau đó công kích ông Ramaswamy khi ông cho rằng Mỹ nên ngừng hỗ trợ Ukraine trong cuộc xung đột với Nga – tương tự quan điểm của ông Trump – và dùng tiền viện trợ đối phó các vấn đề ở biên giới Mỹ.
“Dưới thời ông, ông sẽ khiến nước Mỹ mất an toàn. Ông không có kinh nghiệm về chính sách đối ngoại và điều đó được thể hiện rõ ràng”, bà Haley nói.
Có lúc ông Ramaswamy và bà Haley cùng đôi co trong hơn 30 giây, trong khi 2 người điều hành buổi tranh luận của Fox News đều ngồi im.
8 ứng viên tham gia tranh luận tối 23/8 (theo chiều kim đồng hồ từ trên bên trái) gồm: Thượng nghị sĩ Tim Scott, Thống đốc bang Florida Ron DeSantis, cựu Thống đốc Nam Carolina Nikki Haley, doanh nhân Vivek Ramaswamy, cựu Thống đốc Arkansas Asa Hutchinson, Thống đốc Bắc Dakota Doug Burgum, cựu Phó tổng thống Mike Pence và cựu Thống đốc New Jersey Chris Christie (Ảnh: AP).
Ông Trump phủ bóng sân khấu
Phải hơn 1 tiếng, cuộc tranh luận mới tập trung vào ông Trump – nhân vật được người điều hành chương trình ví như “con voi không có trong phòng” – và nỗ lực lật ngược kết quả bầu cử năm 2020.
Thái độ của các ứng viên được coi là có thể đoán trước. Chẳng hạn, ông Pence khẳng định mình đã hành động đúng khi chứng nhận kết quả phiếu đại cử tri tại Quốc hội Mỹ bất chấp áp lực từ ông Trump. Ông DeSantis cho rằng đảng Cộng hòa cần tập trung vào tương lai.
Một lần nữa, ông Ramaswamy lại gây khẩu chiến khi gọi ông Trump là “tổng thống Mỹ xuất sắc nhất thế kỷ 21” và thề sẽ ân xá nếu ông bị tòa liên bang kết tội.
Ông Christie, người chỉ trích ông Trump gay gắt nhất, nói cựu Tổng thống nên bị tước tư cách ứng viên nếu bị kết án, từ đó khẳng định nước Mỹ cần “ngừng bình thường hóa các hành vi ấy”. Khi ông Vivek chen ngang, ông Christie định phản pháo nhưng bị khán giả lớn tiếng la ó tới mức không thể cất lời, buộc 2 MC phải can thiệp.
Tới lượt mình, bà Haley cố nói chuyện thẳng thắn về ông Trump với hàng triệu đảng viên Cộng hòa đang theo dõi.
“Chúng ta phải nhìn vào thực tế là 3/4 người Mỹ không muốn trận tái đấu Trump – Biden. Chúng ta cũng phải đối mặt với sự thật rằng ông Trump là chính trị gia khó ưa nhất ở Mỹ và do đó, chúng ta có thể sẽ không thể giành chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử”, bà Haley nói.
Một khán giả đồng thời xem buổi tranh luận và cuộc phỏng vấn được ghi hình trước của ông Trump. 2 sự kiện xảy ra cùng thời điểm (Ảnh: EPA).
Chia rẽ vì vấn đề phá thai
Các ứng viên đảng Cộng hòa không giấu thái độ phản đối quyền phá thai khi có cơ hội, nhưng họ còn chia rẽ về việc có nên thúc đẩy lệnh cấm phá thai liên bang hay không.
Bà Haley kêu gọi các đối thủ cần thành thật với cử tri rằng dự luật áp lệnh cấm phá thai đối với tất cả các bang ở Mỹ gần như sẽ không bao giờ được thông qua ở Quốc hội. Bà cho vấn đề này nên do các tiểu bang tự quyết.
“Chúng ta cần ngừng phán xét trong vấn đề này”, bà Haley kêu gọi. “Chúng ta sẽ không bỏ tù một phụ nữ chỉ vì cô ấy phá thai”.
Trong khi đó, ở phía bên kia là ông Pence, người theo đạo Tin lành và từ lâu đã chống lại quyền phá thai. Cả ông Pence và ông Scott đều tán thành lệnh cấm phá thai toàn quốc ở mốc ít nhất là 15 tuần tuổi.
“Đây không phải là vấn đề chỉ của các bang. Đó là một vấn đề đạo đức”, ông Pence nói.
Khi được hỏi về lệnh cấm phá thai liên bang, ông DeSantis – người vừa ký ban hành luật phá thai 6 tuần tuổi tại Florida trong năm nay – không đưa ra quan điểm rõ ràng. Ông nói mình “tự hào” khi ký lệnh cấm phá thai của Florida, một trong những lệnh cấm nghiêm ngặt nhất nước Mỹ.
AP đánh giá đảng Dân chủ nhiều khả năng cảm thấy hài lòng với cuộc thảo luận này. Nguyên nhân là họ dự định đưa quyền phá thai trở thành vấn đề trọng tâm trong cuộc tổng tuyển cử năm 2024.
Ông DeSantis gặp khó khăn
Thống đốc bang Florida là ứng viên có tỷ lệ ủng hộ cao nhất trên sân khấu. Nhưng tại cuộc tranh luận, ông dường như lùi về phía sau trong lúc ông Ramaswamy hứng phần lớn lời công kích và đáp trả.
Ông DeSantis thường bị chê là ăn nói cứng nhắc, nhưng trong tối 23/8 ông có tương đối ít cơ hội để xua tan lời chỉ trích ấy. Ông cũng hiếm khi tham gia vào việc đôi co qua lại mà thường chờ đợi tới lúc có cơ hội nói dài hơi.
Điều đó không có nghĩa là ông không có những khoảnh khắc ấn tượng. Ông đã nhân câu hỏi về tỷ phú George Soros – nhà tài trợ lớn cho phe Dân chủ – để chỉ ra rằng mình là người duy nhất trên sân khấu đã cách chức các công tố viên được bầu cử nhờ những khoản quyên góp từ mạng lưới của ông Soros.
Nhưng ngay cả khi có thể vừa tránh chỉ trích trực tiếp ông Trump, vừa đưa ra lý do mình là lựa chọn tốt hơn, ông DeSantis vẫn gặp khó khăn.
Khi các ứng viên được hỏi liệu ông Pence có làm đúng hay không khi chứng nhận chiến thắng bầu cử của ông Biden vào ngày 6/1/2021, ông DeSantis khá yên lặng so với các ứng viên khác. Phải tới lúc được MC hỏi 2 lần, ông mới có câu trả lời lảng tránh.
“Tôi đã trả lời điều này trước đó rồi. Mike đã thực hiện đúng nghĩa vụ của ông ấy và tôi không có vấn đề gì cả”, ông DeSantis nói, khẳng định đảng Cộng hòa nên tập trung vào cuộc bầu cử tương lai, thay vì nói về quá khứ.
Lúc này, MC Bret Baier đáp trả: “Ông Donald Trump đang dẫn trước ông với cách biệt 30-40 điểm trong các cuộc thăm dò nên đây là vấn đề chúng ta phải bàn đến”.
Không rõ liệu ông DeSantis sẽ thay đổi lập trường của mình hay không. Nhưng ông có lẽ không có quá nhiều cơ hội lớn khi chỉ còn khoảng 4 tháng nữa là cuộc bỏ phiếu sơ bộ của đảng Cộng hòa bắt đầu.
Theo Reuters, AP, New York Times
