Các bị cáo đều từng là quan chức nhà nước, đảng viên ĐCS
Tòa án Nhân dân TP Hà Nội vừa tuyên án 54 bị cáo trong vụ “Chuyến bay giải cứu”.
Phiên xét xử kết thúc sau 18 ngày, sớm 12 ngày so dự kiến kéo dài một tháng và có vẻ như hội đồng xét xử “lắng nghe dư luận”, theo ý kiến một luật sư.
Cùng lúc, có ý kiến ‘nạn nhân’ nói không còn hy vọng đòi được tiền bị mất khi về VN trên một trong số các chuyến bay ‘giải cứu giá cắt cổ’ mà chính quyền nước này tổ chức thời đại dịch Covid.
‘Không loại ai ra khỏi xã hội’
Đáng chú ý là cựu Thư ký Thứ trưởng Bộ Y tế Phạm Trung Kiên, người duy nhất bị đề nghị mức án kịch khung trong nhóm tội nhận hối lộ không bị phán tử hình mà nhận mức tù chung thân.
Ông Kiên là người nhận số tiền hối lộ nhiều nhất với số tiền hơn 42,6 tỷ đồng. Tuy nhiên, Hội đồng xét xử cho rằng bị cáo đã thành khẩn, ăn năn hối cải, đã nộp 42,2 tỷ đồng khắc phục hậu quả nên “không cần loại khỏi xã hội”.
Cùng mức tù chung thân còn có nguyên Cục trưởng Cục Lãnh sự Bộ Ngoại giao Nguyễn Thị Hương Lan (nhận hối lộ hơn 25 tỷ) và nguyên Phó Trưởng phòng Tham mưu, Cục Quản lý xuất nhập cảnh Bộ Công an Vũ Anh Tuấn (nhận hối lộ hơn 27 tỷ) và điều tra viên Hoàng Văn Hưng.
Trong khi đó, cựu thứ trưởng Ngoại giao Tô Anh Dũng nhận mức án 16 năm tù và, cựu trợ lý Phó thủ tướng Nguyễn Quang Linh, bị phạt 7 năm.
21 bị cáo nhận hối lộ mỗi người phải nộp phạt 100 triệu đồng sung công quỹ nhà nước.
Vụ án chuyến bay giải cứu được cho là một đại án với số người tham gia nhiều nhất trong thời gian gần đây.
Trong số 54 người bị tuyên án bao gồm 28 cựu quan chức và 26 bị cáo khác. Cụ thể, 21 người bị xét xử về tội Nhận hối lộ; 24 người về tội Đưa hối lộ; 4 người tội Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ và 4 người Môi giới hối lộ.
Quá trình xét xử gồm 12 ngày thẩm vấn và tranh luận, 6 ngày nghị án, với sự tham gia của 54 bị cáo, 105 luật sư, 46 người có quyền nghĩa vụ liên quan, 33 nhân chứng.
Trong danh sách nhân chứng và người liên quan được triệu tập ngày 28/7, Thứ trưởng Y tế Đỗ Xuân Tuyên vắng mặt.
Ý kiến của luật sư
Từ Hà Nội, Luật sư Ngô Anh Tuấn nói với BBC News Tiếng Việt rằng về trường hợp của ông Phạm Trung Kiên, theo quy định của điều 40 Luật hình sự thì trước sau gì ông Kiên cũng không bị án tử hình. Ngay cả trong trường hợp bị xử án tử hình thì vẫn được giảm xuống chung thân, vì luật quy định nếu đã khắc phục hơn ba phần tư số tiền nhận hối lộ thì sẽ không bị tuyên án tử hình.
“Mức án này là đúng quy định với luật. Mọi người có quyền bình luận về mức độ nặng nhẹ của hình phạt, nhưng muốn áp dụng mức án tử hình với trường hợp này là rất khó”, ông nhận định.
Về mức án mà tòa tuyên cho các cựu quan chức khác, trước đây Viện kiểm sát chỉ đề nghị một án tử hình cho ông Kiên, còn những người khác thì chỉ là án số (tính số năm), và không có án chung thân.
Tuy nhiên TAND TP Hà Nội đã tuyên thêm ba án chung thân khác ngoài ông Kiên, luật sư Tuấn cho rằng trong quá trình nghị án thì phía tòa án hoặc người chỉ đạo đã có những xem xét lại, có thể là lắng nghe dư luận để cân nhắc áp dụng cho phù hợp.
“Tôi thấy số án chung thân tăng thêm so với đề xuất khá nhiều. Về góc độ cá nhân thì tôi thấy ý kiến của dư luận đã được xem xét hơn một chút”, ông lý giải với BBC ngày 28/7.
Ngược lại, vị luật sư này cho rằng đối với một số quan chức khác thì mức án khá thấp, và nêu ví dụ về trường hợp của cựu thứ trưởng Ngoại giao Tô Anh Dũng.
“Tôi không hài lòng với mức án của ông Dũng vì có khá nhiều tình tiết giảm nhẹ, nhưng cũng có nhiều tình tiết tăng nặng, nên khi xem xét thì tùy vào đó mà có thể vượt khung”.
Bên cạnh đó, luật sư Tuấn cũng đưa ra băn khoăn về mặt pháp lý đối với trường hợp của ông Hưng, nếu toà án mà chưa yên tâm lắm đối với chứng cứ buộc tội của ông Hưng thì họ có thể xem xét trả hồ sơ.
“Nhưng tòa không làm vậy mà lại tuyên án luôn, nên tôi có chút băn khăn về chứng cứ buộc tội của ông Hưng”, ông nêu quan điểm.
Bình luận về việc tòa tuyên án sớm hơn 12 ngày so với dự tính, luật sư Tuấn cho rằng phiên tòa thậm chí còn có thể kết thúc sớm hơn vì trừ bị cáo Hoàng Văn Hưng không nhận tội thì tất cả các bị cáo khác đều nhận tội, thì việc khai thác tình tiết khá là đơn giản.
“Tôi đã từng có tâm lý biết ơn cho đến khi biết họ kết cấu ăn dày”
Từ TP HCM, chị Ngọc Anh (không phải tên thật), người cùng con nhỏ bay từ Mỹ về Việt Nam trong chuyến bay giải cứu tháng 7/2020 cho biết khi đó chị phải trả 7.000 USD cho hai mẹ con, nhưng những chuyến sau đó có người trả lên tới mười mấy ngàn USD.
Trên Facebook cá nhân, chị kể lại những ngày căng thẳng chờ từng phút xem có nhận được email thông báo mua vé, mặc dù phải trả một mức giá mà chị nói là “xót lòng” vào thời điểm dịch bệnh, công ty của chị lúc đó doanh thu gần về số không.
“Ngày đó tôi đã có tâm lý biết ơn, lúc xe bus đưa hai mẹ con tới chỗ đậu máy bay của Vietnam Airlines ở sân bay Washington, nhìn thấy cờ Việt Nam mà muốn khóc. Nhưng nay khi mà thấy họ cấu kết ăn dày như này, lòng bâng khuâng… tiếc tiền khó tả”.
“Sẽ là một câu chuyện đẹp nếu không có những người quá tham lam”, chị Ngọc Anh nói thêm với BBC hôm 28/07.
Một người đàn ông khác từng đi trên chuyến bay giải cứu từ Philippines về Việt Nam vào tháng 11/2021 thì cho biết cảm thấy rất bình thường với mức án được tuyên.
“Những chuyện liên quan tới chính trị thì những người dân thường mình không có tiếng nói và cũng không làm gì được”, anh trả lời BBC từ Hà Nội với điều kiện ẩn danh.
Để lên được chuyến bay giải cứu, anh phải tìm môi giới và trả thêm tiền để có suất về sau vài tháng đăng ký với đại sứ quán nhưng không có phản hồi. Số tiền môi giới là 25 triệu đồng nhưng anh cho biết “lúc đó tiền không còn quan trọng, mà quan trọng là tính mạng”.
“Dù sao cũng mất tiền rồi, án có xử xong thì chắc là cũng không nhận lại được đâu nên cũng không hi vọng gì cả”, người này nói.
Dư luận Việt Nam và mạng xã hội còn quan tâm đến cách báo chí nước này đưa tin về các phát biểu của một số bị cáo.
Không rõ vì lý do gì, truyền thông VN hay đăng lại những câu nói có thể cho là hài hước, ngây thơ đạo đức giả, phi lý hoặc khá kỳ quặc của họ, phần nào phản ánh cách phát ngôn của một số quan chức Việt Nam thời nay.
Báo chí cũng đăng ảnh một nữ bị cáo cười tươi khi ra tòa. (Theo BBC).
