Nguồn hình ảnh, Getty Images – Tướng Surovikin được Putin phong tặng danh hiệu Anh hùng nước Nga
Tướng Sergei Surovikin, một trong những chỉ huy hàng đầu của Nga, đã không xuất hiện trước công chúng trong một tuần qua – kể từ khi quân Wagner tiến vào Moscow.
Tướng Surovikin được mệnh danh là “Tướng quân Armageddon” (Hủy diệt) vì những chiến thuật tàn bạo của ông trong các cuộc chiến trước đây, bao gồm các chiến dịch của Nga ở Syria.
Surovikin và Wagner có quan hệ thế nào?
Tướng Surovikin là chỉ huy lực lượng không quân Nga, kiêm phó chỉ huy quân đội Nga ở Ukraine.
Ông nắm quyền chỉ huy các lực lượng Nga ở Ukraine từ tháng 10/2022 cho đến tháng 1/2023 thì bị giáng chức.
Vào ngày 24/6/2023, sau khi lực lượng lính đánh thuê Wagner bắt đầu hành quân đến Moscow, ông Surovikin xuất hiện trong một video kêu gọi những binh lính này “tuân theo ý muốn và mệnh lệnh” của Tổng thống Putin và quay trở lại căn cứ của họ. Trong đoạn video, tướng Nga không đeo bất kì quân hàm nào, và trông có vẻ căng thẳng và lúng túng.
Kể từ đó, ông không xuất hiện trước công chúng.
Một bản tin của New York Times, dựa trên một cuộc họp báo của tình báo Mỹ, nói rằng Tướng Surovikin đã biết trước về cuộc binh biến của Wagner và đã bị chính quyền thẩm vấn xem ông có đồng lõa hay không.
Tuy nhiên, con gái của ông, Veronika, được hãng truyền thông Baza của Nga trích dẫn rằng: “Không có chuyện gì xảy ra với ông ấy cả. Ông đang đi làm.”
Điện Kremlin chưa đưa ra bình luận về việc Tướng Surovikin đang ở đâu.
Surovikin và thủ lĩnh Wagner có liên hệ gì?
Tướng Surovikin được cho là đồng minh của thủ lĩnh Wagner, Yevgeny Prigozhin.
Khi quân Wagner đang chiến đấu để chiếm Bakhmut, ở miền đông Ukraine, Prigozhin nói rằng Surovikin đã vận động thành công để có thêm nguồn cung cấp đạn dược mà Wagner yêu cầu.
Ông Prigozhin cũng cho biết Tướng Surovikin được giao một vai trò đặc biệt, liên lạc giữa nhóm Wagner và các chỉ huy quân sự của Nga.
“Đây là người đàn ông duy nhất có ngôi sao của một vị tướng quân đội biết cách chiến đấu,” Prigozhin nhận xét về Tướng Surovikin vào thời điểm đó. “Không có vị tướng nào khác hợp lý hơn.”
Tháng 5/2023, thủ lĩnh Wagner nói rằng Tướng Surovikin nên được phục chức làm tổng tư lệnh các lực lượng của Nga ở Ukraine.
Tổ chức điều tra của Nga, Dossier Centre, tuyên bố có tài liệu cho thấy Tướng Surovikin là một trong 30 sĩ quan quân đội và tình báo hàng đầu, là thành viên “VIP” của Tập đoàn Wagner.
Surovikin đã tham gia vào cuộc chiến ở Ukraine như thế nào?
Ngày 8/10/2022, Tổng thống Nga Putin đã bổ nhiệm Tướng Surovikin làm tổng chỉ huy “chiến dịch quân sự đặc biệt” ở Ukraine – ông là người đầu tiên được bổ nhiệm vào vai trò đó.
Trước đó, ông chỉ huy quân đội Nga ở miền nam Ukraine.
Quân đội Ukraine gần đây đã chiếm lại nhiều lãnh thổ ở khu vực phía đông Donbas và Nga rất muốn giành lại thế thượng phong.
Tướng Surovikin nổi tiếng là người tàn bạo.
Dưới sự chỉ huy của ông, các lực lượng Nga đã tiến hành nhiều cuộc tấn công bằng pháo kích và drone vào các cơ sở hạ tầng dân sự ở Ukraine, chẳng hạn như các nhà máy điện, trong suốt mùa đông.
Tướng Surovikin cũng giám sát việc 30.000 quân Nga rút khỏi thành phố Kherson và bờ tây sông Dnipro ở tỉnh Kherson, để tránh bị chặn và bao vây.
Tuy nhiên, Surovikin đã thất bại trong việc xoay chuyển cuộc chiến theo hướng có lợi cho Nga và Tổng thống Putin đã thay thế ông vào tháng 1/2023 bằng Tổng tham mưu trưởng Valery Gerasimov. Ông tiếp tục phục vụ với tư cách là một trong ba cấp phó của Gerasimov.
Tại sao Surovikin được mệnh danh là ‘Tướng quân Armageddon’?
Tướng Surovikin sinh ra ở thành phố Novosibirsk thuộc Siberia, năm nay ông 56 tuổi.
Lần đầu tiên ông được công chúng chú ý vào tháng 8/1991. Với tư cách là một đại úy quân đội, ông đã ra lệnh cho các binh sĩ vượt qua các chướng ngại vật do những người phản đối việc lật đổ nhà lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev dựng lên.
Ba người lính đã thiệt mạng, nhưng Surovikin đã được xóa bỏ tội danh với lý do bản thân ông đang tuân theo mệnh lệnh.
Sau đó, ông phục vụ trong các cuộc chiến tranh của Nga ở Tajikistan và Chechnya, vào những năm 1990 và 2000.
Tại Chechnya, Surovikin đã nhiều lần bị cấp dưới buộc tội công khai về hành vi bạo lực đối với thường dân địa phương.
Những người chứng kiến nói rằng một trong những tiểu đoàn dưới sự chỉ huy của Surovikin đã tiến hành “hoạt động dọn dẹp” tại một khu vực, nơi các ngôi nhà dân sự bị đột nhập.
Năm 2017, Surovikin được bổ nhiệm chỉ huy các lực lượng Nga được cử đến Syria để giúp Tổng thống Bashar al-Assad chống lại các nhóm đối lập.
Trong 8 tháng Surovikin nắm quyền, các lực lượng Nga bị cáo buộc vi phạm nhân quyền, chẳng hạn như sử dụng vũ khí hóa học và đánh bom bệnh viện.
Tổ chức Human Rights Watch cho biết Tướng Surovikin, cùng với các chỉ huy khác của Nga và Syria, đã cố tình tấn công các khu dân cư và cơ sở hạ tầng dân sự trong cuộc tiến công vào tỉnh Idlib từ năm 2019 đến năm 2020.
Lực lượng của ông cũng bị các nhóm nhân quyền cáo buộc sử dụng vũ khí hóa học và đánh bom các bệnh viện ở Syria.
Chính phủ Nga đã bác bỏ tất cả những cáo buộc này.
Khi trở về từ Syria, Surovikin được giao quyền chỉ huy Lực lượng không quân Nga và được phong là Anh hùng nước Nga – huân chương quân sự cao nhất của đất nước (BBC).
