Vừa qua, một cuộc tranh luận gắt gao về quỹ nhà ở kết thúc bằng sự thoả hiệp chính trị lớn đầu tiên của ông, thị trưởng San Jose Matt Mahan vẫn lạc quan về việc đạt được những cam kết cốt lõi trong chiến dịch tranh cử của mình như tăng cường lực lượng cảnh sát, loại bỏ tình trạng xấu (blight) và nhanh chóng cung cấp thêm nhà cho người vô gia cư.
Sau sáu tháng của nhiệm kỳ đầu tiên với tư cách là lãnh đạo của thành phố lớn nhất Vùng Vịnh, Mahan cho biết ông rất hài lòng vì đã thông qua phần lớn ngân sách hỗ trợ cho các mục tiêu tổng thể của ông đối với thành phố, mặc dù, ông phải chấp nhận (swallow) một phiên bản rút giảm (a watered down version) của kế hoạch nhà ở tạm thời gây tranh cãi của ông dành cho người vô gia cư.
Với quá trình ngân sách đã được thông qua, Mahan đang chuyển sự tập trung để tăng cường năng lực của thành phố nhằm theo dõi các vấn đề chủ yếu và tạo điều kiện dễ dàng hơn cho cư dân trong việc bảo đảm sự chịu trách nhiệm của văn phòng thị trưởng.
“Tòa thị chính giống như một con tàu khổng lồ mà chúng ta đang cố gắng xoay chuyển,” Mahan nói với San José Spotlight. “Chỉ nói rằng chúng ta sẽ làm ít việc hơn, tài trợ ít hơn như thế là không đủ. Bây giờ chúng ta phải đặt mục tiêu, đo lường sự tiến độ, và báo cáo ra ngoài.”
Với một phần tư nhiệm kỳ hai năm đã trôi qua, việc Mahan tuân thủ chặt chẽ những lời hứa trong chiến dịch tranh cử của mình “trở lại những điều cơ bản” đã làm hài lòng những người ủng hộ ông, đặc biệt là những người trong giới kinh doanh, đã hỗ trợ ông chống lại làn sóng của liên đoàn lao động (a wave of labor union money) trong việc ủng hộ tiền bạc cho những đối thủ của ông trong cuộc bầu cử năm 2022 vừa qua.
Tuy nhiên, một số cách tiếp cận của ông, bao gồm những nỗ lực chuyển hướng nguồn tài trợ từ nhà ở giá rẻ lâu dài sang việc hỗ trợ sửa chữa- nhanh, tạm thời (quick-fix, temporary aid) cho người vô gia cư, đã khiến các nhà lãnh đạo cộng đồng lâu năm và các nhóm có ảnh hưởng không hài lòng.
Và việc ông tập trung vào việc nhanh chóng hoàn thành các mục tiêu ngắn hạn khiến một số người có ấn tượng rằng ông chủ yếu quan tâm đến việc đạt được các thắng lợi vẻ chính trị trước cuộc bầu cử năm 2024.
“Từ quan điểm của chúng tôi cho đến nay, mọi việc đều tốt”, Derrick Seaver, CEO của Phòng Thương mại San Jose, nói với San José Spotlight về công việc của Mahan về các vấn đề chính cho đến nay.
Ông cho biết Mahan không quá quan tâm đến các ý tưởng chính sách quá sáng tạo, mà thay vào đó tập trung vào những chương trình như việc loại bỏ đi những ảnh hưởng xấu trong cộng đồng và việc dọn dẹp thành phố, chính những điều kể trên đã gây được tiếng vang với các thành viên doanh nghiệp nhỏ trong Phòng Thương mại.
“Nếu có sự chú trọng và quan tâm liên tục đối với những điều như sự dọn dẹp sạch sẽ và an ninh công cộng, điều đó sẽ lôi kéo mọi người đến trung tâm thành phố, đến các khu vực xung quanh thành phố, tiêu tiền, để mua sắm tại các cửa hàng bán lẻ, và đồng thời tái tham gia với nền kinh tế,” Seaver nói.
Với quá trình ngân sách đã được thông qua, thị trưởng San Jose Matt Mahan đang chuyển tập trung vào việc tăng cường khả năng của thành phố để theo dõi công việc về các vấn đề quan trọng và tạo điều kiện dễ dàng hơn cho cư dân để yêu cầu văn phòng của ông chịu trách nhiệm. Ảnh bởi Joseph Geha.
Thử thách qua lửa (Trial by fire)
Mahan đã không có một sự chuyển giao dễ dàng đối với vai trò lãnh đạo của mình, khi ông ấy tiếp quản công việc với một hội đồng thành phố mà hầu hết đã ủng hộ đối thủ của ông trong chiến dịch bầu cử, Giám sát Quận Santa Clara – Cindy Chavez.
Ông ấy đã nhấn mạnh lại các mục tiêu hợp tác của mình, giảm bớt những xung đột nội bộ. Tuy nhiên, khi nhìn lại việc ông cố gắng chuyển giao hàng chục triệu đô la thuế Measure E vào nhà ở tạm thời, ông đã phải đối mặt với sự phản đối quyết liệt và đáng kể từ các đồng nghiệp của ông và những người ủng hộ về nhà ở.
Các người đứng đầu về nhà ở giá cả phải chăng đã phản đối những thay đổi được đề xuất ban đầu và đồng thời cho biết rằng việc chuyển tiền này sẽ làm trì hoãn các dự án nhà ở cần thiết quan trọng dẫn đến có tính bền vững hơn về lâu dài. Mahan và hội đồng cuối cùng đã đạt được một thoả thuận, mà Mahan xem như một thắng lợi nhỏ, mặc dù ông có kế hoạch tiếp tục thúc đẩy thay đổi hơn nữa.
“Tôi chỉ nghĩ rằng chúng ta đã xoay xở quá nhiều vào những giải pháp rất chậm và tốn kém; trong lúc đó, có một cuộc khủng hoảng nhân đạo trên đường phố và cộng đồng của chúng ta đang đòi hỏi kết quả và hành động kịp thời hơn,” Mahan nói.
Ông cũng đã kêu gọi một mục tiêu “tham vọng” để tạo ra 1.000 chỗ ở mới cho người vô gia cư vào cuối năm.
“Tôi thực sự muốn thúc đẩy nhân viên thành phố nghĩ về vấn đề vô gia cư như một cuộc khủng hoảng hoặc một tình huống khẩn cấp,” Mahan nói.
Jim Beall, một quan chức được bầu chọn lâu năm tại Thung lũng Silicon và hiện là thành viên Hội đồng Valley Water, nói cách tiếp cận của Mahan đối với cuộc tranh luận về Measure E là không khéo léo và ông sẽ cần học từ những sai lầm của mình để tiến xa hơn.
Ông nói rằng Mahan, người đã từng làm việc thực tập sinh trong văn phòng của Beall khi còn là học sinh trung học, cần có một góc nhìn dài hơn khi tiếp cận các vấn đề phức tạp như vấn đề vô gia cư và nhà ở giá cả phải chăng, ngay cả khi ông không chắc chắn rằng liệu Mahan có được tái đắc cử lại Thị trưởng hay không.
“Khi bạn nói ‘Tôi muốn xây dựng 1.000 đơn vị vào năm tới,’ bạn không nhìn vào một giải pháp lớn, mà bạn đang tìm kiếm một chiến thắng cho chính mình từ góc nhìn chính trị, điều đó không phù hợp trong quan điểm của tôi từ quan điểm của một thị trưởng, đó là một chút tư lợi”, Beall nói với San José Spotlight.
Victor Gómez, trưởng Ban quản trị Silicon Valley Biz PAC, đã ủng hộ Mahan trong cuộc bầu cử năm 2022, cho biết cách tiếp cận khẩn cấp của thị trưởng đối với một số chính sách được thúc đẩy bởi nhiệm kỳ đầu tiên ngắn ngủi của ông, mặc dù Mahan xem rằng hạn chế về thời gian đó là một điểm cộng.
“Tôi nghĩ điều đó thực sự giúp ông ấy có một thử thách qua lửa (a baptism by fire) , và hoàn thành công việc càng nhanh càng tốt,” Gómez nói với San José Spotlight.
Gómez cho biết Mahan phải phô bày chiến lược mà một thị trưởng mới đắc cử sẽ mang đến trong một nhiệm kỳ bình thường kéo dài bốn năm, không chỉ để chứng tỏ giá trị của mình đối với cử tri, mà còn để đối phó với cạnh tranh trong cuộc bầu cử năm 2024.
“Đó thực sự không phải một nhiệm kỳ hai năm, mà giống như một nhiệm kỳ chín tháng, và trong chín tháng đó, bạn phải chứng tỏ những gì bạn có thể làm, vì mọi người đã bắt đầu suy nghĩ, ‘Liệu tôi có nên tranh cử thị trưởng không?'” Gómez nói.
Một lĩnh vực mà Mahan đã giành được sự ủng hộ rộng rãi là việc hỗ trợ cho Sở Cảnh sát San Jose và tăng cường lực lượng cảnh sát. Ngân sách mới được thông qua tăng cường nguồn lực cho nhiều vị trí hơn và tuyển dụng nhiều hơn, bao gồm việc tiếp cận và tiếp thị trong khuôn viên trường học nhắm đến những người trẻ tuổi. Việc liên tục lấp đầy các vị trí cảnh sát một thách thức mà San Jose phải đối mặt trong nhiều năm qua, cũng như các sở cảnh sát khác trong khu vực. Mahan cho biết thành phố sẽ cần “thử nghiệm” để đạt được kết quả tốt hơn.
Trong khi Mahan tập trung vào việc tăng cường lực lượng, Shivaun Nurre, một kiểm toán viên cảnh sát độc lập của thành phố ( Independent Police Auditor- IPA) đã bất ngờ thông báo giải nghệ vào tháng trước. Mahan và hội đồng đã bổ nhiệm một người thay thế tạm thời – Karyn Sinunu-Towery, một cựu công tố viên (former county prosecutor) đã 30 năm từng phục vụ trong quận.
Một vấn đề quan trọng đang đối diện với thành phố là liệu hội đồng có thực hiện mục tiêu lâu nay của một số lãnh đạo thành phố và những người ủng hộ để mở rộng quyền điều tra của văn phòng IPA để độc lập điều tra các cáo buộc về hành vi sai trái của cảnh sát, thay vì chỉ kiểm tra các cuộc điều tra nội bộ. Khoảng một trong ba sĩ quan cảnh sát San Jose đã đối mặt với khiếu nại trong năm 2022, là năm thứ ba liên tiếp khi số khiếu nại tăng lên.
Mahan vẫn chưa nói liệu ông sẽ ủng hộ việc mở rộng quyền hành của Văn phòng IPA hay không, nhưng ông ấy nhấn mạnh rằng hiện tại ông đang tập trung vào việc tìm kiếm trên toàn quốc cho một IPA thường trực, việc này có thể mất khoảng sáu tháng. Mahan cho biết, ông sẽ để cho Sinunu-Towery có thời gian làm quen với công việc của văn phòng trước khi đề cập đến bất kỳ vấn đề thay đổi chính sách quan trọng nào.
“Vấn đề an toàn, ảnh hưởng xấu (blight), vấn đề vô gia cư. Đó thực sự mới là nơi chúng ta cần tập trung ngay bây giờ với tư cách là một cộng đồng để chúng ta có thể mở khóa (unlock) giai đoạn tiếp theo của sự phát triển San Jose,” Mahan nói.
Joseph Geha
Vĩnh Anh biên dịch
