Mã Vân (Jack Ma, Ma Yun), ông chủ tập đoàn Alibaba, nhà kinh doanh huyền thoại của ngành công nghệ Trung Quốc, đã trả cái giá hết sức đắt cho một lời phê phán chính phủ Trung Quốc: Các công ty của Mã đã mất đi $850 tỷ và bản thân Mã mất một nửa tài sản và phải “mai danh ẩn tích” trong hơn hai năm qua.
Hôm thứ Sáu ngày 7 tháng Bảy 2023, Ngân hàng trung ương Trung Quốc công bố phạt tập đoàn tài chính Ant Group – nhánh tài chính của tập đoàn Alibaba – 7.12 tỷ nhân dân tệ, tương đương $985 triệu, bản tin của Yahoo!Finance cho biết.
Hình phạt này được cho là điểm kết thúc một vụ điều tra và trấn áp của chính phủ Trung Quốc đối với các tập đoàn kinh doanh của Mã Vân, kéo dài gần ba năm kể từ khi Ant Group chuẩn bị phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) trên sàn chứng khoán New York vào tháng Mười Một năm 2020. Vụ IPO đã bị hủy bỏ vào phút cuối do chính phủ Bắc Kinh buộc Ant Group – tập đoàn điều hành ứng dụng thanh toán Alipay phổ biến rộng rãi ở Trung Quốc – phải hủy niêm yết và tái cơ cấu lại công ty.
Trong thời gian nhà cầm quyền Bắc Kinh bao vây trấn áp các công ty Alibaba, Ant Group và các tập đoàn công nghệ tư nhân Trung Quốc nói chung thì Mã Vân – người giàu nhất Trung Quốc, thần tượng của giới trẻ – cũng biệt tăm biệt tích trên chốn thương trường và những nơi công cộng.
Mãi đến tháng Giêng vừa qua, người ta mới thấy ông ta xuất hiện trong một tiệm ăn hè phố ở Bangkok, Thái Lan. Trong tháng đó, Mã cũng thấy xuất hiện ở Hong Kong. Sang tháng Ba, Mã quay về một trường học mà ông ta tài trợ thành lập ở Hàng Châu miền Đông Trung Quốc. Tháng Tư, Mã được tặng danh hiệu giáo sư danh dự Đại học Hong Kong rồi sang tháng Năm ông ta được mời dạy học tại một trường đại học Nhật Bản – chức vụ công đầu tiên mà ông Mã đảm nhiệm sau khi rời khỏi thương trường năm 2020. Tháng trước, Mã tham dự vòng chung kết Kỳ thi Toán học Toàn cầu Alibaba tại Hàng Châu, nơi đặt đại bản doanh của tập đoàn Alibaba và các công ty liên quan.
Giới quan sát nói sự xuất hiện trở lại của Mã hồi đầu năm nay là dấu hiệu cho thấy đòn trừng phạt của nhà cầm quyền Trung Quốc đối với Mã Vân, đế chế kinh doanh của ông ta sắp kết thúc, có thể đôi bên đã đi đến một sự thỏa hiệp nào đó.
Đòn trừng phạt bắt đầu giáng xuống ngay sau khi Mã chọc giận Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và giới quan chức lãnh đạo nước này trong một bài diễn văn của ông ta đọc tại Thượng Hải vào tháng Mười 2020, ngay trước vụ IPO ở New York của tập đoàn Ant Group.
Mã phê phán hệ thống điều hành và kiểm soát tài chính của Trung Quốc là “câu lạc bộ của các ông già lú lẫn”, chê trách các ngân hàng nước này hoạt động theo “não trạng của tiệm cầm đồ”.
Sấm sét lập tức nổi lên, Tập Cận Bình đích thân ra chỉ thị hủy bỏ vụ IPO của Ant Group, phái các đoàn thanh tra và cảnh sát kinh tế điều tra việc chấp hành pháp luật ở tất cả các doanh nghiệp của Mã – tập trung vào Alibaba và Ant – đồng thời trấn áp các công ty công nghệ khác đã từng phất lên mạnh trong thời đại Internet và thu hút sự ủng hộ của công chúng.
Cái giá mà Mã phải trả là trong hai năm qua, khoảng $850 tỷ giá trị của các doanh nghiệp trong hệ thống của ông ta đã tan thành mây khói, theo tính toán của hãng tin tài chính Bloomberg công bố hôm Chủ nhật 9 tháng Bảy.
Giá trị thị trường của tập đoàn Alibaba bị giảm mất 45%, tương đương $620 tỷ so với mức đỉnh của nó trước khi Mã đọc bài diễn văn tai hại nói trên. Giá trị thị trường của Ant Group hiện thời chỉ còn $78.5 tỷ, mất khoảng 75% so với thời điểm tháng Mười Một 2020 khi Ant Group được định giá $315 tỷ để chào bán cổ phần trị giá $37 tỷ trên sàn New York – vụ IPO được cho là lớn nhất trong năm đó.
Các doanh nghiệp mất đi tổng cộng $850 tỷ giá trị cổ phiếu cũng làm cho tài sản cá nhân của Mã giảm gần một nửa, từ $61 tỷ hồi tháng Mười 2020 xuống còn $34.1 tỷ vào hôm nay thứ Hai 10 tháng Bảy 2023, theo dữ liệu của Bloomberg’s Billionaires Index.
