Nguồn hình ảnh, UKRAINE OPERATIONAL COMMAND SOUTH
Những bức ảnh do quân đội Ukraine cung cấp cho thấy các kho chứa ngũ cốc ở cảng Reni bị phá huỷ
Sau khi Điện Kremlin từ chối gia hạn thỏa thuận cho phép các tàu vận chuyển ngũ cốc qua Biển Đen, Nga đã bắt đầu nhắm mục tiêu vào các tuyến đường xuất khẩu thay thế quan trọng của Ukraine dọc theo sông Danube.
BBC Verify đã xem xét các tuyến vận chuyển ngũ cốc nào đã bị nhắm mục tiêu và sự leo thang mới nhất này có ý nghĩa gì đối với thương mại trên toàn cầu.
Mục tiêu nào đã bị đánh vào?
Kể từ khi có hiệu lực vào tháng 8/2022, gần 33 triệu tấn ngũ cốc và các loại thực phẩm khác từ Ukraine đã được xuất khẩu thông qua thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen.
Nhưng với việc các cảng Biển Đen của Ukraine hiện đang bị Nga phong tỏa, các chuyên gia cho rằng nước này sẽ phải phụ thuộc rất nhiều vào các cảng dọc sông Danube để xuất khẩu ngũ cốc sang nước láng giềng Romania.
Từ đó, ngũ cốc có thể được vận chuyển đi xa hơn khi các cảng của Romania vẫn mở.
Sau nhiều lần nhắm mục tiêu vào các cảng xuất khẩu trên Biển Đen, Nga hiện đã chuyển tên lửa và drone tới các cảng trên sông Danube.
Một trong những cuộc tấn công gần đây của Nga đã đánh vào cảng Reni, với các tên lửa rơi xuống cách biên giới với Romania, quốc gia thành viên của Nato, bên kia sông Danube khoảng 200m.
Ở Biển Đen, cơ sở hạ tầng bị thiệt hại nặng nề nhất là ở Chornomorsk, nơi có ít nhất hai kho chứa dường như đã bị đánh trúng vào đêm 19/7.
Chính quyền Ukraine nói rằng 60.000 tấn nông sản đã bị phá hủy tại địa điểm này.
Kho ngũ cốc chính tại cảng Odesa dường như vẫn không bị ảnh hưởng, dựa trên các hình ảnh vệ tinh mà chúng tôi đã phân tích.
Đã có một số cuộc tấn công gần đây vào thành phố Odesa, nhưng những cuộc tấn công đó dường như không làm gián đoạn hoạt động giao thương ngũ cốc.
Xa hơn về phía nam, ở những khu vực Ukraine sử dụng các tuyến đường xuất khẩu khác đi qua Biển Đen, thiệt hại còn lớn hơn.
Tổng cộng có 19 cuộc tấn công do drone thực hiện vào các cảng Danube được ghi nhận vào đêm 24/7, đánh vào các tuyến đường xuất khẩu thay thế chính của Ukraine, theo Lloyd’s List – công ty theo dõi thị trường vận chuyển toàn cầu.
Cuộc tấn công của Nga vào Reni đã gây ra thiệt hại lớn.
Từ hình ảnh vệ tinh, chúng ta có thể thấy các cuộc pháo kích đã đánh trúng một số hầm chứa, nhà chứa máy bay và các tòa nhà khác tại cảng.
Cầu Zatoka – một công trình huyết mạch giúp các xe chở ngũ cốc vào cảng Izmail trên sông Danube – cũng đã bị tấn công.
Điều này đã tác động đến xuất khẩu như thế nào?
“Khi thỏa thuận ngũ cốc kết thúc, xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine sẽ giảm ở công suất tối đa qua đường sông, đường xe tải và đường sắt, xuống còn khoảng 2,5 triệu tấn mỗi tháng”, Mariia Bogonos, chuyên gia chính sách nông nghiệp tại Trường Kinh tế Kyiv, cho biết.
Phần lớn trong số này sẽ đi qua sông Danube.
“Trước chiến tranh, Odesa là cảng xuất khẩu ngũ cốc lớn nhất, nhưng trong những tháng gần đây do hoạt động kinh doanh chậm lại ở Odesa, sông Danube đã trở thành tuyến đường chính”, Andrey Sizov, một chuyên gia về thị trường nông sản Biển Đen nói.
Mặc dù các cuộc tấn công gần đây đã tạm thời khiến cảng Reni đóng cửa, nhưng tất cả các cảng của sông Danube dường như đã nhanh chóng trở lại hoạt động bình thường.
Theo Lloyds List, các cuộc tấn công đã không ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động thương mại dọc theo tuyến đường sông.
Bất kỳ sự gián đoạn nào nữa đều có tác động đến phần còn lại của châu Âu và thế giới – vì giá lúa mì toàn cầu sẽ tăng nếu thương mại bị đình trệ.
Giá lúa mì tăng hơn 10% kể từ khi thỏa thuận cho phép các lô hàng ngũ cốc rời cảng Biển Đen an toàn bị đổ vỡ.
Hàng chục tàu thương mại hiện đang đi trên sông Danube và chờ đợi ở cửa sông, theo dữ liệu theo dõi tàu thuyền từ tờ Lloyd’s List.
Có những suy đoán rằng các cuộc tấn công trong tuần này đã gây ra tình trạng tồn đọng hàng hoá, nhưng Richard Meade, Tổng biên tập của Lloyd’s List, nói rằng chúng chỉ làm trầm trọng thêm tình trạng tắc nghẽn kể từ khi chiến tranh bắt đầu.
“Nếu không có [thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen], ngũ cốc xuất khẩu đang hướng về phía nam nhưng có giới hạn về số lượng tàu có thể đi qua một tuyến sông hẹp”, ông Meade nói.
Moscow và Kyiv đều đe dọa coi một số tàu thương mại là mục tiêu quân sự, làm gia tăng căng thẳng trong ngành vận tải biển.
Ông Meade tin rằng không có khả năng bên nào sẽ tấn công các tàu thương mại, nhưng ngay cả mối đe dọa cũng sẽ ngăn nhiều tàu quay trở lại khu vực – và những tàu quay trở lại sẽ phải trả phí bảo hiểm cao hơn.
Tờ Lloyd’s List cho biết rủi ro gia tăng tại các cảng Danube đã khiến các thương nhân đánh giá khả năng tồn tại của các tuyến xuất khẩu ngũ cốc còn lại của Ukraine.
Có những tuyến đường bộ mà ngũ cốc có thể được vận chuyển bằng xe tải hoặc đường sắt, nhưng các chuyên gia nông nghiệp cho rằng phương án này không nhanh hoặc rẻ để thuận tiện.
“Lý do ngũ cốc được vận chuyển với số lượng lớn bằng thuyền vì đây là phương án có chi phí vận chuyển thấp nhất, vì vậy tất cả các tuyến đường khác sẽ làm tăng chi phí cho ngũ cốc và giá cả sẽ tăng lên”, Mike Lee, một chuyên gia nông nghiệp tập trung vào thị trường Đông Âu cho hay.
Ông Lee cũng nói rằng tiếp thep Nga có thể nhắm tới các tuyến đường bộ.
“Nếu Nga nhất quyết muốn chặn xuất khẩu ngũ cốc ra khỏi Ukraine thì liệu họ có bắt đầu tấn công cơ sở hạ tầng đường sắt hay không, họ vẫn chưa làm nhưng bước tiếp theo hợp lý là đường sắt”, ông nói. (Theo BBC).
