Quốc Phương, cộng tác viên RFA Tiếng Việt từ London
Thủ tướng Campuchia Hun Sen trong hội nghị ASEAN diễn ra hồi tháng 11/2022
Thủ tướng Hun Sen ra lệnh cho Lực lượng vũ trang Campuchia và các cơ quan chức năng ngăn chặn “mạng lưới phiến quân người Việt Nam” có thể đang ẩn náu tại Campuchia, sau vụ tấn công hai trụ sở cơ quan công quyền ở Đắk Lắk.
Chỉ thị miệng của ông Hun Sen đưa ra hôm 16/6 sau khi Bộ Công an Việt Nam đang tạm giữ gần 50 nghi phạm bị cho là có liên quan đến vụ việc, và truy tìm những người trốn thoát còn lại.
Theo Khmer Times, Thủ tướng Campuchia yêu cầu chính quyền hai tỉnh Mondulkiri và Ratanakkiri có biên giới với Đắk Lắk và các tỉnh Tây Nguyên của Việt Nam trực tiếp kiểm tra các làng mạc ở địa phương, không cho phép triệt để mạng lưới nổi dậy người Việt, những người có thể sống cùng người dân Campuchia.
Ngoài ra, ông Hun Sen cũng cảnh báo một số tổ chức quốc tế tại nước này tránh xa việc tiếp tay cho những nhóm này, nhấn mạnh đây là tội ác quốc tế và Campuchia không cho phép dùng lãnh thổ của họ để chống lại các quốc gia khác.
Còn theo tường thuật của Tân Hoa Xã, người đứng đầu Campuchia gọi các thành viên của nhóm có vũ trang là những kẻ khủng bố, ông nói thêm rằng những người chạy trốn sang đây sẽ bị bắt và đưa trở lại Việt Nam nếu bị phát hiện.
Ông cũng cảnh báo sẽ đóng cửa bất kỳ tổ chức quốc tế nào ở Campuchia nếu họ cho phép những người đào tẩu đó tị nạn.
“Phải làm mọi cách để không gây xung đột với Việt Nam”
Trước đó, hôm 13/6/2023, cũng tờ Khmer Times bằng tiếng Anh, trong bài viết có tựa đề ‘Phó Tổng Giám đốc Cảnh sát Quốc gia được giao kiểm tra biên giới Đông Bắc trong bối cảnh bạo lực ở Việt Nam’, cho hay Tướng Chhay Sinarith, Phó Giám đốc Cảnh sát Quốc gia đã được giao nhiệm vụ giám sát tình hình dọc biên giới ở tỉnh Mondulkiri và sẽ báo cáo chính phủ nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, để có hành động kịp thời.
“Sự hỗn loạn đang xảy ra ở Việt Nam, nhưng chúng ta phải cẩn thận với những người đến đất nước chúng ta,” ông nói. “Chúng ta cần giữ liên lạc với phía Việt Nam để bảo vệ an ninh và phải làm mọi cách để không gây xung đột với Việt Nam.”
Theo một bài báo khác trên kênh UCANews của Liên đoàn Tin tức Công Giáo châu Á, người Dega, được coi là một phần của cộng đồng bộ lạc người Thượng, đã chiến đấu bên cạnh quân đội Hoa Kỳ và đồng minh trong Chiến tranh Việt Nam, bài báo này viết:
“Nhiều người đã cải đạo sang Cơ Đốc giáo và hiện đang phàn nàn về các chính sách đàn áp như đàn áp tôn giáo và chiếm đoạt đất đai của các quan chức địa phương. Thông thường, người Thượng tìm kiếm nơi trú ẩn trong thời kỳ khó khăn ở nước láng giềng Campuchia…
Lực lượng an ninh “đã bắt giữ, đánh đập, tra tấn chúng tôi. Họ đã phá hủy nhà cửa của chúng tôi. Họ đã phá hủy các nhà thờ của chúng tôi,” người Dega địa phương cho kênh UCANews biết trong một tuyên bố vào ngày 11/6/2023.
Tuyên bố trên, theo UCANews, cũng cho biết đất canh tác của những người sắc dân bản địa “đã bị tịch thu và mùa màng bị phá hủy, trong khi người Dega đã bị bắt cóc và bán sang các nước khác”.
Vẫn theo kênh này, danh sách những khiếu nại của họ, ít nhất một phần, đã được hỗ trợ bởi các nhóm nhân quyền, trong khi Tổ chức Theo dõi Nhân quyền có trụ sở tại New York (HRW) cho biết người Thượng đã bị “giám sát liên tục và chịu các hình thức đe dọa khác”.
“Điều này bao gồm chỉ trích công khai, bắt bớ tùy tiện và ngược đãi trong khi giam giữ khi chính quyền thẩm vấn họ về quan điểm tôn giáo và chính trị, cũng như nỗ lực chạy trốn khỏi Việt Nam do Đảng Cộng sản cai trị.”
Để trấn an người Thượng, Bộ Công an Việt Nam đã khuyến cáo người dân giữ bình tĩnh và làm theo hướng dẫn của chính quyền.
Trong một bản tin được cho là sớm được loan báo ra quốc tế không lâu sau vụ các vụ nổ súng gây nhiều thương vong xảy ra ở hai xã Ea Tiêu and Ea Ktur, thuộc huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk, thuộc Tây Nguyên của Việt Nam, hãng tin Pháp AFP ngay hôm 11/6/2023, được tờ báo South China Morning Post (SCMP) của Trung Quốc tại Hong Kong dẫn lại, đưa ra bình luận:
“Tây Nguyên, nơi sinh sống của một số sắc dân thiểu số, được coi là khu vực nhạy cảm đối với chính quyền chuyên quyền độc đoán của Việt Nam và từ lâu đã là điểm nóng của sự bất bình về các vấn đề bao gồm quyền sử dụng đất.
Một số bộ lạc trong khu vực – được gọi chung là người Thượng – đã đứng về phía miền nam do Hoa Kỳ hậu thuẫn trong cuộc chiến kéo dài hàng thập kỷ của Việt Nam. Một số đang kêu gọi quyền tự trị nhiều hơn, trong khi những người khác ở nước ngoài ủng hộ nền độc lập cho khu vực…”
Từ London, Anh quốc, hôm 16/6/2023, khi được RFA Tiếng Việt đề nghị bình luận về biến cố này, Tiến sĩ Bill Hayton, cựu nhà báo lâu năm của BBC, người từng có thời làm việc với tư cách phóng viên biệt phái tại Việt Nam và Myanmar, nay là học giả tại Viện nghiên cứu Hoàng gia Anh về quan hệ quốc tế (Chatham House), nói:
“Tôi e rằng tôi không biết nguyên nhân. Thế nhưng tôi không thể tin rằng điều này đến từ hư không!”
Còn theo báo Đắk Lắk online cùng ngày 16/6 cho biết:
“Hiện lực lượng Công an đang tiếp tục mở rộng điều tra, xử lý các đối tượng liên quan theo đúng quy định pháp luật; triển khai đồng bộ các biện pháp loại trừ nguy cơ vụ việc tương tự, lợi dụng vụ việc này để kích động gây mất an ninh trật tự; chỉ đạo rà soát các phương án bảo đảm tuyệt đối an ninh trên địa bàn, mục tiêu, lĩnh vực trọng điểm; nắm chắc tình hình tham mưu cấp ủy, chính quyền nâng cao hiệu lực hiệu quả quản lý Nhà nước, loại trừ những yếu tố tiềm ẩn, phức tạp phát sinh từ sớm, từ xa,” báo Đắk Lắk dẫn lời Chánh Văn phòng Bộ Công an, Thiếu tướng Đặng Hồng Đức, trong một ‘thông báo nhanh’ cho hay (RFA).
