Ảnh phối hợp Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden (trái) và Chủ tịch Tập Cận Bình của Trung Quốc.
Những nỗ lực của Hoa Kỳ nhằm giảm bớt căng thẳng với Trung Quốc rất phức tạp bởi sự khác biệt rõ ràng về quan điểm đối với những cam kết mà bên này đưa ra với bên kia.
Các quan chức và truyền thông nhà nước Trung Quốc nhấn mạnh rằng Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden đã đưa ra một loạt lời hứa với Chủ tịch Tập Cận Bình của Trung Quốc – được Bắc Kinh mô tả là “bốn không và một không có ý định” – vốn hướng dẫn hành vi chính thức của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc.
“Tôi hy vọng phía Hoa Kỳ sẽ… tuân thủ sự đồng thuận mà Tổng thống Biden và tôi đã đạt được trong cuộc gặp của chúng tôi ở Bali [Indonesia] và biến những bày tỏ tích cực thành thực tiễn,” ông Tập được truyền thông nhà nước Trung Quốc dẫn lời khi nói với Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken đang thăm nước này vào ngày 19/6 vừa qua.
Tân Hoa Xã, cơ quan truyền thông nhà nước hàng đầu của Trung Quốc, dẫn lời ông Blinken nói rằng phía Hoa Kỳ “sẽ tuân thủ những lời hứa của Tổng thống Biden.”
Lướt qua danh sách bốn lời hứa mà họ nói đã được đưa ra, Tân Hoa xã loan tin ông Blinken nói rằng Hoa Kỳ “không tìm kiếm ‘một cuộc chiến tranh lạnh mới’, không tìm cách thay đổi hệ thống [chính trị] của Trung Quốc, không tìm cách chống lại Trung Quốc thông qua tăng cường liên minh, không ủng hộ Đài Loan độc lập, không có ý định xung đột với Trung Quốc.”
Nhưng khi được yêu cầu xác nhận rằng ông Blinken đã đưa ra những nhận xét đó, Bộ Ngoại giao Mỹ yêu cầu VOA tham khảo một loạt cuộc phỏng vấn mà ông Blinken đã thực hiện sau cuộc gặp với ông Tập ở Bắc Kinh, cũng như những phát biểu mà ông Blinken đưa ra khi có báo chí.
Mặc dù một số cam kết được báo cáo thường phản ánh chính sách hiện tại của Hoa Kỳ, ông Blinken đã không đề cập đến bất kỳ lời hứa nào mà ông Biden đã đưa ra với ông Tập trong bài phát biểu công khai của mình. Ông nhắc lại những nỗ lực của chính quyền nhằm củng cố vị thế công nghệ và công nghiệp của Hoa Kỳ trong nước cũng như các liên minh và quan hệ đối tác ở nước ngoài.
Về vấn đề Đài Loan, ông Blinken nói rằng mặc dù chính quyền Biden không ủng hộ nền độc lập của Đài Loan, nhưng “mối quan ngại mà chúng tôi có là Trung Quốc đang thay đổi chính sách của mình, xét về phương diện giải quyết những khác biệt này một cách hòa bình.”
Ông Blinken nói về quan điểm chung của chính quyền Biden đối với Trung Quốc, bao gồm cả chuyến đi của ông tới Bắc Kinh: “Chúng tôi đang sử dụng sự giao tiếp để cố gắng thúc đẩy lợi ích của chúng tôi và bảo vệ chúng”.
Chính sách Trung Quốc
Bản mô tả toàn diện nhất của chính quyền Biden về chính sách Trung Quốc đã được ông Blinken đưa ra vào tháng 5 năm 2022.
“Chúng tôi không tìm cách chuyển đổi hệ thống chính trị của Trung Quốc,” Ngoại trưởng nói. “Nhiệm vụ của chúng tôi là chứng minh một lần nữa rằng nền dân chủ có thể đáp ứng những thách thức cấp bách, tạo ra cơ hội, nâng cao phẩm giá con người; rằng tương lai thuộc về những người tin vào tự do và rằng tất cả các quốc gia sẽ được tự do vạch ra con đường của riêng mình mà không bị ép buộc.”
Ông Biden được trích dẫn vào năm 2021
Truyền thông nhà nước Trung Quốc lần đầu tiên dẫn lời ông Biden như là đưa ra những lời hứa với ông Tập khi hai người gặp nhau trong hội nghị thượng đỉnh trực tuyến vào tháng 11 năm 2021.
Ông Biden được trích dẫn nói: “Tôi muốn nhắc lại rõ ràng rằng Hoa Kỳ không tìm cách thay đổi hệ thống chính trị của Trung Quốc, không tìm cách chống lại Trung Quốc thông qua việc củng cố các liên minh, không có ý định xung đột với Trung Quốc, rằng Hoa Kỳ cam kết thực hiện chính sách ‘một Trung Quốc’ đã có từ lâu, không ủng hộ nền độc lập của Đài Loan, mong muốn thấy hòa bình và ổn định ở Eo biển Đài Loan.”
Năm sau, Ủy viên Quốc vụ kiêm Ngoại trưởng lúc bấy giờ của Trung Quốc Vương Nghị đã tìm cách viện dẫn những điểm đó để chỉ trích các thành viên của chính quyền Biden trong một bài phát biểu quan trọng tại Asia Society vào tháng 9 năm 2022.
“Tổng thống Biden đã nhiều lần nhấn mạnh rằng Hoa Kỳ không tìm cách chiến đấu một ‘cuộc chiến tranh lạnh mới’, không tìm cách thay đổi hệ thống chính trị của Trung Quốc, không tìm cách chống lại Trung Quốc thông qua củng cố các liên minh, không ủng hộ nền độc lập của Đài Loan, không có có ý định xung đột với Trung Quốc,” ông Vương tuyên bố, trước khi bày tỏ sự phẫn nộ của Bắc Kinh.
“Để hai dàn nhạc hợp tác với nhau, điều bắt buộc là hai nhạc trưởng trước tiên phải thiết lập một giai điệu chung, nhưng đồng thời, tất cả các nhạc công được yêu cầu phát ra các nốt hài hòa của họ, theo cùng một bản nhạc. Tuy nhiên, những gì chúng tôi thấy là Đội Hoa Kỳ dường như đã làm việc với hai nhóm âm lượng và đã thất bại trong việc biến ý chí chính trị mà nhà lãnh đạo của họ thể hiện thành các chính sách hợp lý, điều này đã gây ra sự bối rối cho người dân Trung Quốc cũng như người dân của các quốc gia khác nhau,” theo ông Vương.
“Ba nguyên tắc do Chủ tịch Tập đề ra [liên quan đến quan hệ song phương], tức là Trung Quốc và Hoa Kỳ phải tôn trọng lẫn nhau, cùng tồn tại hòa bình, hợp tác cùng có lợi, cùng với ‘bốn không’ và một ‘không ý định’ mà Tổng thống Biden bày tỏ, tạo thành một khuôn khổ hoàn hảo,” ông Vương nói.
“Điều mà Đội ngũ Hoa Kỳ nên làm ngay bây giờ là thực hiện những gì Tổng thống Biden đã nói về ‘bốn không và một không có ý định’ và đưa quan hệ song phương trở lại đúng hướng”, ông Vương tiếp tục.
Ông Ngụy Kinh Sinh, một trong những nhà bất đồng chính kiến nổi bật nhất của Trung Quốc hiện đang sống lưu vong, lưu ý sự khác biệt giữa một lời tuyên bố và một lời hứa trong cuộc phỏng vấn với VOA.
“Mặc dù các tuyên bố chỉ đơn giản là các tuyên bố, nhưng từ ‘hứa hẹn’ ngụ ý nghĩa vụ và một hiệp ước đạt được giữa hai bên,” ông Ngụy chỉ ra (VOA).
