Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken.
Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken tới Bắc Kinh vào cuối tuần này với ít kỳ vọng rằng ông sẽ đạt được tiến bộ về nhiều mâu thuẫn, tranh chấp giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc. Nhưng theo các nhà phân tích, ông và những người đồng cấp Trung Quốc có thể đạt được ít nhất một điều – cho thấy mối quan hệ song phương quan trọng nhất của thế giới sẽ không bị chệch hướng.
Các nguồn tin cho biết ông Blinken sẽ có các cuộc gặp gỡ ở Trung Quốc vào ngày 18-19/6 và có thể gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Ông sẽ là quan chức chính phủ cấp cao nhất của Hoa Kỳ đến thăm Trung Quốc kể từ khi ông Biden nhậm chức vào tháng 1/2021.
Trong một cuộc họp báo trước chuyến đi hôm thứ Tư (14/6), các quan chức Hoa Kỳ cho biết họ không kỳ vọng chuyến đi sẽ mang lại một bước đột phá trong cách Hoa Kỳ và Trung Quốc đối phó với nhau. Cuộc họp báo này diễn ra sau một cuộc điện đàm căng thẳng vào buổi tối với ông Blinken vào thứ Ba (13/6), trong đó Ngoại trưởng Trung Quốc Tần Cương yêu cầu Hoa Kỳ ngừng can thiệp vào các vấn đề của Trung Quốc.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc hôm 16/6 cảnh báo rằng “không thể tham gia cuộc cạnh tranh ác ý” và rằng Hoa Kỳ “không nên ảo tưởng rằng họ đang xử lý Trung Quốc ở thế có sức mạnh”.
“Đây không phải là cái gọi là cạnh tranh có trách nhiệm, mà là hành vi bá quyền cực kỳ vô trách nhiệm, sẽ chỉ đẩy Trung Quốc và Mỹ vào thế đối đầu”, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân nói với các phóng viên.
Chuyến thăm của ông Blinken, có thể tạo tiền đề cho một loạt các cam kết ngoại giao khác, bao gồm cuộc gặp giữa ông Tập và Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden vào cuối năm, sẽ cho thấy rằng hai đối thủ vẫn chưa từ bỏ con đường ngoại giao.
“Cả hai bên đều muốn cho phần còn lại của thế giới thấy rằng họ đang quản lý mối quan hệ một cách có trách nhiệm”, ông Andrew Small, nhà nghiên cứu kỳ cựu tại chương trình Châu Á thuộc Quỹ Marshall của Đức, nhận xét.
“Đối với Trung Quốc, khán giả quan trọng nhất là các nước ‘phương nam toàn cầu’. Đối với Mỹ, đó là các đối tác và đồng minh. Vì vậy, ngay cả việc hai bên có các chuyển động cũng có một số lợi ích cho cả Washington và Bắc Kinh”.
Mối quan hệ song phương giữa Washington và Bắc Kinh đã xấu đi trên diện rộng, làm dấy lên lo ngại rằng sự cạnh tranh của họ có thể dẫn đến xung đột đối với Đài Loan, nơi Trung Quốc tuyên bố chủ quyền. Trung Quốc tổ chức các cuộc tập trận thường xuyên gần hòn đảo này, kể cả hôm Chủ nhật (11/6).
“Đối mặt với tình hình ở eo biển Đài Loan, tôi đã nhiều lần nhấn mạnh rằng chúng tôi sẽ không leo thang xung đột chứ đừng nói đến việc kích động tranh chấp, nhưng chúng tôi sẽ kiên quyết bảo vệ chủ quyền quốc gia”, Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn nói với các sĩ quan hải quân cấp cao hôm 16/6.
Hoa Kỳ và Trung Quốc cũng bất đồng về các vấn đề từ thương mại và chip vi xử lý cho đến nhân quyền.
Đặc biệt đáng lo ngại đối với các nước láng giềng của Trung Quốc là việc nước này không mặn mà về đối thoại quân sự thường xuyên giữa Bắc Kinh và Washington, bất chấp những nỗ lực lặp đi lặp lại của Hoa Kỳ. Các quan chức Hoa Kỳ nói hôm 14/6 rằng việc thiết lập các kênh liên lạc về khủng hoảng để giảm thiểu rủi ro là ưu tiên hàng đầu.
“Bất cứ điều gì dẫn đến sự hợp tác lớn hơn, đối thoại nhiều hơn và giảm bớt căng thẳng giữa Bắc Kinh và Washington đều được hoan nghênh”, phát ngôn viên Liên Hợp Quốc Stephane Dujarric nói với các phóng viên hôm 14/6.
Mặc dù mục tiêu chính của ông Blinken sẽ là các cuộc thảo luận “thẳng thắn, trực tiếp và mang tính xây dựng”, nhưng các quan chức Mỹ cho biết, không có khả năng đạt được đột phá đối với bất kỳ vấn đề lớn nào, bao gồm cả tình trạng tiền chất fentanyl nhập vào Mỹ và việc người Mỹ bị giam giữ ở Trung Quốc.
Các quan chức Hoa Kỳ kỳ vọng chuyến thăm của ông Blinken sẽ mở đường cho nhiều cuộc gặp song phương hơn trong những tháng tới, bao gồm các chuyến đi có thể có của Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Janet Yellen và Bộ trưởng Thương mại Gina Raimondo (VOA).
