Xe cũ chạy xăng sẽ chuyển các vấn đề về khí hậu và môi trường sang các quốc gia nghèo dễ bị tổn thương nhất và làm suy yếu nỗ lực cắt giảm ô nhiễm của chính họ.
Mỗi năm có hàng triệu xe hơi cũ được chở đến các nước ở Tây Phi từ các quốc gia giàu có như Nhật Bản, Nam Hàn, các nước Âu Châu và ngày càng nhiều là Hoa Kỳ. Đa số xe cũ được chuyển tới Benin, một trong các nước nhập cảng xe cũ hàng đầu tại Phi Châu.
Khi các nước Tây Phương chuyển sang dùng xe điện để hướng đến việc cắt giảm tình trạng ô nhiễm đang làm trái đất nóng lên, những chiếc xe chạy bằng xăng sẽ không tự nhiên biến mất. Chúng sẽ được chở đi những nơi chốn cách xa hàng nghìn dặm, các nước đang phát triển như Benin, nơi dân số đang tăng cao và nhu cầu mua xe hơi cũ cũng tăng lên.
Xe cũ chạy xăng sẽ chuyển các vấn đề về khí hậu và môi trường sang các quốc gia nghèo dễ bị tổn thương nhất và làm suy yếu nỗ lực cắt giảm ô nhiễm của chính họ.
Thị trường xe cũ hạng nhẹ toàn cầu tăng gần 20% từ năm 2015 đến năm 2019, khi hơn 4.8 triệu chiếc được xuất cảng. Xuất cảng có giảm nhẹ vào năm 2020 khi đại dịch Covid bắt đầu, nhưng con số hiện đang tăng lên nhanh chóng.
Hoa Kỳ xuất cảng khoảng 18% số xe cũ của thế giới. Chúng được chở đến khắp nơi trên trái đất, gồm cả Trung Đông và Trung Mỹ, nhưng đa số đến Nigeria, Benin và Ghana ở Tây Phi.
Một số xe trong số này là xe đã bị tai nạn, bị ngập nước hoặc quá cũ – chúng được bán đấu giá để lấy các bộ phận xe. Những chiếc khác là xe cũ mà các đại lý xe hơi ở Mỹ đang tìm cách bán tháo.
Tại các quốc gia lớn ở Phi Châu như Kenya và Nigeria, hơn 90% xe hơi và xe tải là xe cũ từ nước ngoài. Ở Kenya, số xe tăng gấp đôi sau mỗi 8 năm; những con đường trước đây vắng bóng xe giờ đây đang tắc nghẽn giao thông.
Xe cũ rất được ưa chuộng ở các nước này. Dân số rất trẻ ở đây đang ngày càng giàu hơn. Không giống như ở Mỹ, rất ít người được cho vay tiền, vì vậy những chiếc xe mới thường nằm ngoài khả năng tài chánh của, nên họ chọn mua xe cũ.
Các chuyên gia cho rằng nhu cầu xe hơi cũ có thể bùng nổ hơn nữa khi việc sử dụng xe điện ở Tây Phương làm tăng nguồn cung cấp xe cũ cho các nước Phi Châu. Theo Cơ Quan Năng Lượng Quốc Tế, gần 1/5 xe bán ra trên toàn cầu trong năm nay sẽ là xe điện, so với tỷ lệ dưới 5% vào năm 2020. Trung Quốc, Châu Âu và Mỹ đang dẫn đầu thị trường xe điện.
Ở các tiểu bang như New York và Florida, nơi người tiêu thụ đang mua nhiều xe điện hơn, các đại lý đang ngày càng tìm kiếm thị trường ở nước ngoài để bán các xe cũ chạy xăng của họ. Các tiểu bang này cũng có các hải cảng lớn, nên các địa điểm ở đây trở thành nơi lý tưởng để vận chuyển xe cũ đến Phi Châu.
Theo quan điểm của UNEP, không phải tất cả các loại xe chạy xăng đều gây lo ngại mà chỉ là những chiếc quá cũ, có khuynh hướng gây ô nhiễm nhiều hơn và kém an toàn hơn. Có bằng chứng cho thấy vì nhu cầu xe cũ ngày càng tăng ở Phi Châu nên quá nhiều xe cũ hoặc được sửa lại chuyển đến lục địa này gần đây hơn so với 20 năm trước.
Giới kinh doanh xe hơi cho biết xe hơi Mỹ và Canada rất được các nhà nhập cảng ưa chuộng bởi họ thường đem về những chiếc xe bị tai nạn và sửa chữa rồi bán lại để kiếm lời.
Các đại lý xe hơi thường có thể biết được nguồn gốc của một chiếc xe bằng cách xem nó có vấn đề gì. Những chiếc xe bốc khói thường là từ Mỹ. Những chiếc xe từ Canada hầu hết là những chiếc xe bị ngập nước rồi bị chạm điện.
Một số xe nhập cảng thiếu bộ lọc khói (catalytic converter), là thiết bị kiểm soát khí thải để lọc khí độc. Bộ chuyển đổi xúc tác chứa các kim loại có giá trị gồm cả bạch kim và có thể bán tới $100 Mỹ kim trên thị trường chợ đen. Một số xe được gửi đi mà không có bộ chuyển đổi xúc tác hoặc bị các đại lý lấy ra.
Theo UNEP, hàng triệu chiếc được chở từ Mỹ, châu Âu và Nhật Bản đến Phi Châu và Á Châu đang gây ô nhiễm hoặc không an toàn. Vì các bộ phận bị lỗi hoặc thiếu, xe thải ra khói độc, làm tăng ô nhiễm không khí và cản trở nỗ lực chống biến đổi khí hậu.
(Theo Viễn Đông)
