Hôm Thứ Hai, 8 Tháng Năm, Canada trục xuất ông Triệu Vy, một nhà ngoại giao Trung Quốc, cáo buộc ông này đe doạ một nhà lập pháp Canada vốn từng chỉ trích cách đối xử của Bắc Kinh với người Duy Ngô Nhĩ.
Triệu Vy, người được cho là có liên quan đến việc nhắm mục tiêu vào nghị sĩ Đảng Bảo thủ Michael Chong và đe dọa các thành viên gia đình ông ở Hồng Kông, đã bị Bộ trưởng Ngoại giao Canada Mélanie Joly tuyên bố là nhân vật không được hoan nghênh.
Trong tuyên bố hôm 8/5, Ngoại trưởng Joly cho biết:
“Tôi đã nói rõ: chúng tôi sẽ không tha thứ cho bất kỳ hình thức can thiệp nào của nước ngoài vào công việc nội bộ của chúng tôi. Các nhà ngoại giao ở Canada đã được cảnh báo rằng nếu họ tham gia vào loại hành vi này, họ sẽ bị đuổi về nước”.
Bà Joly cũng nhấn mạnh quyết định đã được đưa ra sau khi “cân nhắc cẩn thận tất cả các yếu tố liên quan”.
Trước đó, theo tờ Da Yi Yuan, Ngoại trưởng Joly nói với ủy ban đối ngoại của Hạ viện vào ngày 4 tháng 5 rằng cơ quan của bà đang đánh giá hậu quả của việc thực hiện bước đi như vậy, đặc biệt là do các hành động trước đây của Bắc Kinh trong trường hợp của giám đốc điều hành Huawei, bà Mạnh Vãn Châu.
Để trả đũa việc Canada tôn trọng nghĩa vụ pháp lý của mình đối với Hoa Kỳ bằng cách quản thúc tại gia bà Mạnh, người bị buộc tội lừa đảo, chính quyền Trung Quốc đã tùy tiện giam giữ công dân Canada Michael Kovrig và Michael Spavor trong hơn 1.000 ngày, từ tháng 12 năm 2018 đến tháng 9 năm 2021 .
Trong một tuyên bố được đưa ra để đáp lại quyết định của Canada vào ngày 8 tháng 5, Đại sứ quán Trung Quốc nói bóng gió rằng họ sẽ trả đũa những “hành động khiêu khích” và rằng Bắc Kinh sẽ “chơi theo từng bước cho đến cùng”.
Tờ Globe and Mail đưa tin vào ngày 1 tháng 5 rằng, theo một nguồn tin an ninh quốc gia, một cơ quan gián điệp Trung Quốc và nhà ngoại giao Trung Quốc Zhao Wei đã nhắm mục tiêu Nghị sĩ Chong vào năm 2021 vì ông ấy vận động cho nhân quyền ở Trung Quốc.
Họ Triệu, một viên chức lãnh sự ở Toronto, đã được một nguồn tin an ninh quốc gia mô tả bị tình nghi là một “nhân viên tình báo”.
Trung Cộng đã trả đũa ngay lập tức bằng cách trục xuất một nhà ngoại giao Canada ở Thượng Hải, một hành động “ăn miếng trả miếng” sau khi Ottawa yêu cầu một nhà ngoại giao Trung Quốc ở Toronto ra khỏi nước, làm leo thang căng thẳng quan hệ song phương trong bối cảnh lo lắng về các hoạt động của Bắc Kinh ở Canada, theo Reuters.
Bộ Ngoại Giao Trung Quốc yêu cầu bà Jennifer Lynn Lalonde, người đứng đầu tòa lãnh sự Canada ở Thượng Hải, phải rời Trung Quốc trước ngày 13 Tháng Năm, với lập luận “nhằm đáp lại ‘hành động vô lý’ của Canada,” đồng thời khẳng định Bắc Kinh có quyền đáp trả thêm.
Hình: Mặt trước toà đại sứ Canada tại Bắc Kinh. (Hình: Greg Baker/AFP via Getty Images)
Trong một họp báo thường kỳ, ông Uông Văn Bân, phát ngôn viên Bộ Ngoại Giao Trung Quốc, cho rằng những hành động của họ là “chính đáng và cần thiết,” đồng thời kêu gọi Canada chấm dứt các hành động khiêu khích vô lý. Nếu Canada tiếp tục “liều lĩnh,” thì Trung Quốc sẽ đáp trả mạnh mẽ và phía Canada sẽ phải “gánh chịu mọi hậu quả.”
Căng thẳng ngoại giao giữa hai nước gia tăng đáng kể sau vụ bắt giam bà Mạnh Vãn Chu, tổng giám đốc Huawei Technologies năm 2018, sau đó là vụ Bắc Kinh bắt giữ hai người Canada với cáo buộc gián điệp. Cả ba được thả tự do vào năm 2021.
Cơ Quan Tình Báo An Ninh Canada (CSIS) đưa ra một báo cáo năm 2021 về hoạt động của Trung Quốc tại Canada, bao gồm việc đe dọa ông Michael Chong, dân biểu thuộc đảng Bảo Thủ, và gia đình.
Chi tiết báo cáo được tiết lộ vào ngày 1 Tháng Năm trên tờ Globe and Mail. Bản tin cho biết Trung Quốc đang tìm kiếm thông tin về ông Chong và gia đình ông ở Trung Quốc nhằm cảnh báo ông và những người khác không được có hành động chỉ trích Bắc Kinh.
Trích dẫn một nguồn tin an ninh quốc gia giấu tên, tờ Globe cho biết ông Triệu tham gia thu thập thông tin về ông Chong. Năm 2021, ông Chong tài trợ cho một phong trào phản đối Trung Quốc đối xử tàn bạo với người Duy Ngô Nhĩ.
Trước những diễn tiến liên quan, Dân Biểu Chong bày tỏ “vô cùng thất vọng” khi biết tin về mối đe dọa qua tờ báo, đồng thời chỉ trích Thủ Tướng Justin Trudeau không đưa ra hành động và kêu gọi trục xuất ông Triệu.
Đáp lại, ông Trudeau khẳng định ông cũng biết thông tin qua báo, và đổ lỗi CSIS không đưa tin tức cho ở thời điểm đó.
Ở phía bên kia, Trung Quốc khẳng định chưa bao giờ can thiệp vào nội bộ Canada vì chẳng có lợi ích gì nếu làm như vậy.
Trong một diễn biến khác, các cơ quan truyền thông Canada đưa tin từ các nguồn tình báo giấu tên rằng Trung Quốc cố gắng can thiệp vào hai cuộc bầu cử gần đây nhất của Canada. Tuy nhiên Bắc Kinh phủ nhận những cáo buộc này.
(Tổng hợp)
